Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

alter ab altero

  • 1 alter

    [st1]1 [-] altĕr, ĕra, ĕrum (gén. āltĕrĭŭs ou āltĕrīŭs, dat. alteri):    - formes rares: dat. masc. alterei CIL 1, 198, 76; altero Carm. Epigr. 192, 3 II dat. fém. alterae Plaut. Rud. 750; Ter. Haut. 271; Phorm. 928; Caes. BG. 5, 27, 5 [α] ; Nep. Eum. 1, 6; Col. 5, 11, 10; Gell. 7, 7, 1. a - l'un des deux ; [en parlant de deux] l'un, l'autre.    - uti C. Pansa A. Hirtius consules, alter ambove... cognoscerent, Cic. Phil. 5, 53: [décider] que les consuls C. Pansa et A. Hirtius, soit un seul, soit les deux ensemble, recherchent...    - necesse est sit alterum de duobus, Cic. Tusc. 1, 97: nécessairement, de deux choses l'une.    - claudus altero pede, Nep. Ages. 8, 1: boiteux d'une jambe.    - alter... alter: l'un... l'autre, le premier... le second.    - quicquid negat alter, et alter, Hor. Ep. 1: quand l'un dit non, l'autre aussi dit non.    - alterā manu gladium, alterā scutum tenet: il tient d'un main le glaive, de l'autre le bouclier.    - alteri... alteri...: les uns... les autres... (en parl. de deux groupes).    - quibus ex generibus alteri se populares, alteri optimates haberi voluerunt, Cic. Sest. 96, [= quorum ex generibus]: parmi ces catégories de citoyens, les uns ont aspiré au titre de démocrates, les autres à celui d'aristocrates.    - cf. Phil. 5, 32; Or. 143; Rep. 2, 9, etc.; Caes. BG. 1, 26, 1, etc.    - unus... alter. --- Cic. Verr. 1, 90; 5, 27; Mur. 30, etc.    - unae decumae... alterae, Cic. Verr. 3, 227: une première dîme... une seconde.    - unus aut alter (unus alterve): un ou deux. --- Cic. Mur. 43; Fin. 5,74; Att. 7, 8, 2, etc.    - unus et alter: un, puis un autre.    - dixit unus et alter breviter, Cic. Verr. 2, 75: un, deux témoins déposent brièvement.    - cf. Clu. 38; Att. 14, 18, 1.    - alter ab altero adjutus, Cic. Br. 3: s'étant tous deux aidés mutuellement.    - alteram alteri praesidio esse jusserat, Caes. BC. 3, 89: il leur avait recommandé de se soutenir l'une l'autre.    - alter alterius judicium reprehendit, Cic. Clu. 122: tous deux blâment réciproquement leur jugement.    - duae res maximae altera alteri defuit, Cic. Br. 204: à chacun des deux fit défaut l'une des deux qualités les plus importantes [l'un manqua de l'une, l'autre de l'autre].    - quorum (numerorum) uterque plenus alter altera de causa habetur, Cic. Rep. 6, 12: ces nombres [7, 8] sont considérés comme parfaits tous deux, l'un pour une raison, l'autre pour une autre.    - altero tanto major, Cic.: une fois plus grand.    - altero tanto longiorem habebat anfractum, Nep. Eum.: (le chemin) avait un circuit qui le rendait une fois plus long que le premier.    - alterum tantum auri, Plaut.: une fois autant d'or. b - second.    - proximo, altero, tertio, reliquis consecutis diebus, Cic. Phil. 1, 32: le jour qui venait immédiatement après, le second, le troisième, et tous les autres qui ont suivi.    - (tria Graecorum genera) quorum uni sunt Athenienses..., Æoles alteri, Dores tertii nominabantur, Cic. Flac. 64: (trois sortes de Grecs) dont les premiers sont les Athéniens, les seconds les Eoliens, et les troisièmes avaient nom Doriens.    - cf. Cic. Clu. 178; Cat. 2, 18; de Or. 2, 235; Caes. BG. 5, 24, 2; BC. 1, 38, 1, etc.    - quod est ex tribus oratoris officiis alterum, Cic. Br. 197: ce qui des trois devoirs de l'orateur est le second.    - alter Themistocles, Cic. Br. 43: un second Thémistocle.    - tua altera patria, Cic. Verr. 4, 17: ta seconde patrie.    - (verus amicus) est tanquam alter idem, Cic. Lael. 80: (le véritable ami) est comme un autre nous-même.    - centesima lux est haec ab interitu P. Clodii et altera, Cic. Mil. 98, voici le 102è jour écoulé depuis la mort de Clodius.    - anno trecentesimo altero quam condita Roma erat, Liv. 3, 33, 1: trois cent unième année après la fondation de Rome.    - alterum tantum: une seconde fois autant. --- Plaut. Bac. 1184, etc.; Cic. Or. 188; Nep. Eum. 8, 5.    - numero tantum alterum adjecit, Liv. 1, 36, 7: il doubla le nombre. --- cf. 8, 8, 14.    - poét. tu nunc eris alter ab illo, Virg. B. 5, 49: toi, tu seras le second après lui.    - alter ab undecimo annus, Virg. B. 8, 40: une seconde année après la onzième [douzième année]. c - autre (quelconque), autrui.    - qui nihil alterius causā facit, Cic. Leg. 1, 41: celui qui ne fait rien pour autrui.    - nihil alteri incommodare, Cic. Quinct. 51: ne causer aucun désagrément à son prochain.    - contemnuntur ii qui "nec sibi nec alteri", ut dicitur, Cic. Off. 2, 36: on méprise ceux qui, comme on dit, ne font rien, pas plus pour eux que pour autrui.    - alterum intuere ne laedaris, alterum ne laedas, Sen. Ep. 17, 103: observez autrui pour ne pas être blessé, et observez-vous pour ne pas blesser autrui.    - qui me alter audacior est homo? Plaut. Am. 1, 1, 1: y a-t-il un homme plus audacieux que moi? --- cf. Ep. 1, 1, 24. d - opposé, contraire, défavorable.    - ad alteram fluminis ripam, Caes. BG. 5, 18, 2: près de (sur) l'autre rive du fleuve [la rive opposée].    - alterius factionis principes, Nep. Pelop. 1, 4: les chefs du parti opposé.    - altera factio, Nep.: la faction opposée.    - metuit alteram sortem, Hor.: il craint un sort défavorable.    - altera avis, Fest.: augure contraire. [st1]2 [-] altēr, ēris: v. halteres.
    * * *
    [st1]1 [-] altĕr, ĕra, ĕrum (gén. āltĕrĭŭs ou āltĕrīŭs, dat. alteri):    - formes rares: dat. masc. alterei CIL 1, 198, 76; altero Carm. Epigr. 192, 3 II dat. fém. alterae Plaut. Rud. 750; Ter. Haut. 271; Phorm. 928; Caes. BG. 5, 27, 5 [α] ; Nep. Eum. 1, 6; Col. 5, 11, 10; Gell. 7, 7, 1. a - l'un des deux ; [en parlant de deux] l'un, l'autre.    - uti C. Pansa A. Hirtius consules, alter ambove... cognoscerent, Cic. Phil. 5, 53: [décider] que les consuls C. Pansa et A. Hirtius, soit un seul, soit les deux ensemble, recherchent...    - necesse est sit alterum de duobus, Cic. Tusc. 1, 97: nécessairement, de deux choses l'une.    - claudus altero pede, Nep. Ages. 8, 1: boiteux d'une jambe.    - alter... alter: l'un... l'autre, le premier... le second.    - quicquid negat alter, et alter, Hor. Ep. 1: quand l'un dit non, l'autre aussi dit non.    - alterā manu gladium, alterā scutum tenet: il tient d'un main le glaive, de l'autre le bouclier.    - alteri... alteri...: les uns... les autres... (en parl. de deux groupes).    - quibus ex generibus alteri se populares, alteri optimates haberi voluerunt, Cic. Sest. 96, [= quorum ex generibus]: parmi ces catégories de citoyens, les uns ont aspiré au titre de démocrates, les autres à celui d'aristocrates.    - cf. Phil. 5, 32; Or. 143; Rep. 2, 9, etc.; Caes. BG. 1, 26, 1, etc.    - unus... alter. --- Cic. Verr. 1, 90; 5, 27; Mur. 30, etc.    - unae decumae... alterae, Cic. Verr. 3, 227: une première dîme... une seconde.    - unus aut alter (unus alterve): un ou deux. --- Cic. Mur. 43; Fin. 5,74; Att. 7, 8, 2, etc.    - unus et alter: un, puis un autre.    - dixit unus et alter breviter, Cic. Verr. 2, 75: un, deux témoins déposent brièvement.    - cf. Clu. 38; Att. 14, 18, 1.    - alter ab altero adjutus, Cic. Br. 3: s'étant tous deux aidés mutuellement.    - alteram alteri praesidio esse jusserat, Caes. BC. 3, 89: il leur avait recommandé de se soutenir l'une l'autre.    - alter alterius judicium reprehendit, Cic. Clu. 122: tous deux blâment réciproquement leur jugement.    - duae res maximae altera alteri defuit, Cic. Br. 204: à chacun des deux fit défaut l'une des deux qualités les plus importantes [l'un manqua de l'une, l'autre de l'autre].    - quorum (numerorum) uterque plenus alter altera de causa habetur, Cic. Rep. 6, 12: ces nombres [7, 8] sont considérés comme parfaits tous deux, l'un pour une raison, l'autre pour une autre.    - altero tanto major, Cic.: une fois plus grand.    - altero tanto longiorem habebat anfractum, Nep. Eum.: (le chemin) avait un circuit qui le rendait une fois plus long que le premier.    - alterum tantum auri, Plaut.: une fois autant d'or. b - second.    - proximo, altero, tertio, reliquis consecutis diebus, Cic. Phil. 1, 32: le jour qui venait immédiatement après, le second, le troisième, et tous les autres qui ont suivi.    - (tria Graecorum genera) quorum uni sunt Athenienses..., Æoles alteri, Dores tertii nominabantur, Cic. Flac. 64: (trois sortes de Grecs) dont les premiers sont les Athéniens, les seconds les Eoliens, et les troisièmes avaient nom Doriens.    - cf. Cic. Clu. 178; Cat. 2, 18; de Or. 2, 235; Caes. BG. 5, 24, 2; BC. 1, 38, 1, etc.    - quod est ex tribus oratoris officiis alterum, Cic. Br. 197: ce qui des trois devoirs de l'orateur est le second.    - alter Themistocles, Cic. Br. 43: un second Thémistocle.    - tua altera patria, Cic. Verr. 4, 17: ta seconde patrie.    - (verus amicus) est tanquam alter idem, Cic. Lael. 80: (le véritable ami) est comme un autre nous-même.    - centesima lux est haec ab interitu P. Clodii et altera, Cic. Mil. 98, voici le 102è jour écoulé depuis la mort de Clodius.    - anno trecentesimo altero quam condita Roma erat, Liv. 3, 33, 1: trois cent unième année après la fondation de Rome.    - alterum tantum: une seconde fois autant. --- Plaut. Bac. 1184, etc.; Cic. Or. 188; Nep. Eum. 8, 5.    - numero tantum alterum adjecit, Liv. 1, 36, 7: il doubla le nombre. --- cf. 8, 8, 14.    - poét. tu nunc eris alter ab illo, Virg. B. 5, 49: toi, tu seras le second après lui.    - alter ab undecimo annus, Virg. B. 8, 40: une seconde année après la onzième [douzième année]. c - autre (quelconque), autrui.    - qui nihil alterius causā facit, Cic. Leg. 1, 41: celui qui ne fait rien pour autrui.    - nihil alteri incommodare, Cic. Quinct. 51: ne causer aucun désagrément à son prochain.    - contemnuntur ii qui "nec sibi nec alteri", ut dicitur, Cic. Off. 2, 36: on méprise ceux qui, comme on dit, ne font rien, pas plus pour eux que pour autrui.    - alterum intuere ne laedaris, alterum ne laedas, Sen. Ep. 17, 103: observez autrui pour ne pas être blessé, et observez-vous pour ne pas blesser autrui.    - qui me alter audacior est homo? Plaut. Am. 1, 1, 1: y a-t-il un homme plus audacieux que moi? --- cf. Ep. 1, 1, 24. d - opposé, contraire, défavorable.    - ad alteram fluminis ripam, Caes. BG. 5, 18, 2: près de (sur) l'autre rive du fleuve [la rive opposée].    - alterius factionis principes, Nep. Pelop. 1, 4: les chefs du parti opposé.    - altera factio, Nep.: la faction opposée.    - metuit alteram sortem, Hor.: il craint un sort défavorable.    - altera avis, Fest.: augure contraire. [st1]2 [-] altēr, ēris: v. halteres.
    * * *
    I.
        Alter, alteris, pe. prod. et gen. masc. Mart. Des boules de plomb que les saulteurs tiennent és mains pour contrepois, pour mieux saulter.
    II.
        Alter, altera, alterum, pen. corr. Genit. alterius, pen. corr. Datiuo alteri. L'autre.
    \
        Alter nostrum fallitur. Cic. L'un de nous deux.
    \
        Quarum altera voluptas, altera cupiditas. Cic. L'une, l'autre.
    \
        Tantum inter se distant, vt nemo sit alteri similis. Quintil. Que nul n'est semblable à l'autre.
    \
        Non soleo temere affirmare de altero. Cic. D'un autre.
    \
        Qui de altero obloquitur. Plaut. Qui mesdit d'autruy.
    \
        Hos libros alteros quinque mittemus. Cic. Les autres cinq.
    \
        Subiiciunt se imperio alterius. Ci. Se soubmettent soubz la puissance d'autruy.
    \
        Alteri dimicant, alteri victorem timent. Ci. Les uns combatent, les autres, etc.
    \
        Qui se seipse diligit, et alterum anquirit, cuius, etc. Cic. Quelque autre, etc.
    \
        Altero quoque die. Celsus. De deux jours en deux jours.
    \
        Vnus et alter dies intercesserat, quum, etc. Cic. Il y avoit deux jours escheuz, quand, etc.
    \
        Vsque in alteram vel tertiam gemmam. Columel. Jusques à la deuxieme.
    \
        Neutrum eorum contra alterum iuuare. Caesar. N'ayder nul des deux à l'encontre de l'autre.
    \
        Alter annus ab vndecimo. Virg. Le trezieme an.
    \
        Vterque suo studio delectatus, contempsit alterum. Cic. L'un n'a tenu compte de l'autre.
    \
        Prima est laeuis, altera est crispa. Cic. La premiere, La seconde.
    \
        Alter alteri obstrepere. Liu. L'un à l'autre.
    \
        Alterum alterius auxilio eget. Sallust. L'un ha à faire de l'aide de l'autre.
    \
        Altera alterius ignara. Plin. L'une ne scachant rien de l'autre.
    \
        Quum alter alterum videremus. Cic. Comme nous nous entrevisions l'un l'autre.
    \
        Quondam fuit, quum inter nos sorderemus alteri. Plaut.
    \
        Un temps a esté que nous ne tenions compte l'un de l'autre, que nous desplaisions l'un à l'autre.
    \
        Altera die quam a Brundusio soluit. Liu. Le deuxieme jour apres que, etc.
    \
        Altero et vicesimo die reddidit. Cic. Le vingt et unieme.
    \
        Anno tricesimo altero quam condita Roma erat. Liu. L'an trente et un apres que, etc.
    \
        Non est alter quisquam. Plaut. Il n'y a nul autre.
    \
        Ille alter. Terent. At ille alter venit. Cest autre là.
    \
        Ecce autem alterum: Nescio quid de amore loquitur. Terent. Voici l'autre, etc.
    \
        Alter ab altero adiutus. Cic. Aidez l'un de l'autre.
    \
        Alter ex duobus. Quintil. L'un des deux.
    \
        Alter pro altero. Cic. L'un pour l'autre.
    \
        Alterum tantum. Liu. Tout autant, Autre tant.
    \
        Altero tanto maior, et duplo, pro eodem. Ci. Deux fois aussi grand, Plus grand de la moitié.
    \
        Amilcar, Mars alter. Liu. Un autre Mars, Un second Mars.
    \
        Alter ab illo. Virg. Premier apres luy.
    \
        Alter ego. Cic. Un second moymesme, Un semblable à moy.
    \
        Alter idem. Cic. Un autre soymesme.

    Dictionarium latinogallicum > alter

  • 2 alter

    и altera, alterum (gen. īus, в поэзии часто ĭus)
    necesse est, sit alterum de duobus Cнеобходимо принять одно из двух
    a.... a.... C etc. — один... другой...
    quibus ex generibus alteri se populares, alteri optimates haberi voluerunt C — из этих групп (граждан) одни хотели прослыть популярами (демократами), а другие оптиматами (аристократами)
    unus alterque (unus et alter) Ter, C etc. — один-другой, некоторые, иные, кое-кто
    3) другой человек, ближний
    qui nihil alterius causa facit C — тот, кто ничего не делает для ближнего
    4) равный, такой же сходный
    a. ego или a. idem C — второе «я» (ближайший друг)
    a. Camillus Cld — второй Камилл, т. е. равный Камиллу
    5) противоположный, противолежащий ( ripa Cs)
    6) иной, переменившийся (fortuna L; sors H)

    Латинско-русский словарь > alter

  • 3 alter

    alter, tĕra, tĕrum, adj. (the measure of the gen. sing. āltĕrĭŭs as paeon primus is supported in good Latin only by examples from dactylic verse (but see alterĭus in trochaic measure, Plaut. Capt. 2, 2, 56), in which īpsĭŭs, īllĭŭs, īstĭŭs, ūnĭŭs, etc., are used as dactyls; on the contr., the regular measure āltĕrīŭs, as ditrochaeus, is sufficiently confirmed by the foll. verses of Enn., Ter., and Ter. Maur.: mox cum alterīus abligurias bona, Enn. ap. Donat. ad Ter. Phorm. 2, 2, 25 (Sat. 29 Vahl.):

    alterīus sua comparent commoda? ah!

    Ter. And. 4, 1, 4:

    nec alter[imacracute]us indigéns opís veni,

    Ter. Maur. p. 2432 P.;

    and sescupló vel una víncet alter[imacracute]us singulum,

    id. ib. p. 2412 ib.; Prisc. p. 695 ib.; alterius is also commonly used as the gen. of alius, as alīus is little used (v. h. v. fin.).— Dat. sing. f.:

    alterae,

    Plaut. Rud. 3, 4, 45; Ter. Heaut. 2, 3, 30; Caes. B. G. 5, 27; Nep. Eum. 1, 6; Col. 5, 11, 10) [a comp. form of al-ius; cf. Sanscr. antara = alius; Goth. anthar; Lith. antras = secundus; Germ. ander; Gr. heteros; Engl. either, other; also Sanscr. itara = alius], the other of two, one of two, the other, ho heteros.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    nam huic alterae patria quae sit, profecto nescio,

    Plaut. Rud. 3, 4, 45:

    necesse est enim sit alterum de duobus,

    Cic. Tusc. 1, 41, 97:

    altera ex duabus legionibus,

    Caes. B. C. 2, 20: mihi cum viris ambobus est amicitia;

    cum altero vero magnus usus,

    Cic. Clu. 42, 117:

    alter consulum,

    Liv. 40, 59:

    alter ex censoribus,

    id. 40, 52:

    in alterā parte fluminis legatum reliquit,

    on the other side, Caes. B. G. 2, 5; id. B. C. 3, 54:

    si quis te percusserit in dexteram maxillam tuam, praebe illi et alteram,

    Vulg. Matt. 5, 39; 28, 1.—Hence: alter ambove, one or both; commonly in the abbreviation:

    A. A. S. E. V. = alter ambove si eis videretur: utique C. Pansa, A. Hirtius consules alter ambove S. E. V. rationem agri habeant,

    Cic. Phil. 5 fin. Wernsd.; cf. id. ib. 8, 11; 9, 7 fin.; 14, 14 fin.; cf.

    Brison. Form. pp. 218 and 219: absente consulum altero ambobusve,

    Liv. 30, 23: ambo alterve, S. C. ap. Front. Aquaed. 100 fin.
    B.
    Esp.
    1.
    a.. In distributive clauses: alter... alter, the one... the other (cf. alius, II. A.): ho heteros... ho heteros:

    Si duobus praefurniis coques, lacunā nihil opus erit. Cum cinere eruto opus erit, altero praefurnio eruito, in altero ignis erit,

    Cato, R. R. 38, 9:

    alteram ille amat sororem, ego alteram,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 68; id. Am. 1, 2, 19; 1, 2, 20; Ter. Ad. 1, 2, 50:

    quorum alter exercitum perdidit, alter vendidit,

    Cic. Planc. 35; so id. Rosc. Am. 6, 16: namque alterā ex parte Bellovaci instabant;

    alteram Camulogenus tenebat,

    Caes. B. G. 7, 59 Herz.:

    conjunxit alteram (cortinam) alteri,

    Vulg. Exod. 36, 10; 36, 22; ib. Joan. 13, 14; ib. Rom. 12, 5.—
    b.
    In same sense, unus... alter, one... the other, as in later Gr. heis men... heteros de: vitis insitio una est per ver, altera est cum uva floret;

    ea optima est,

    Cato, R. R. 41, 1: Phorm. Una injuria est tecum. Chrem. Lege agito ergo. Phorm. Altera est tecum, Ter. Phorm. 5, 8, 90: uni epistolae respondi;

    venio ad alteram,

    Cic. Fam. 2, 17, 6:

    nomen uni Ada, et nomen alteri Sella,

    Vulg. Gen. 4, 19; ib. Matt. 6, 24:

    Erant duae factiones, quarum una populi causam agebat, altera optimatium,

    Nep. Phoc. 3, 1; Liv. 31, 21:

    consules coepere duo creari, ut si unus malus esse voluisset, alter eum coërceret,

    Eutr. 1, 8:

    Duo homines ascenderunt in templum, unus pharisaeus et alter publicanus,

    Vulg. Luc. 18, 10 al. —
    c.
    Sometimes a subst., or hic, ille, etc., stands in the place of the second alter:

    Epaminondas... Leonidas: quorum alter, etc... Leonidas autem, etc.,

    Cic. Fin. 2, 30, 97; so Vell. 2, 71, 3:

    alter gladiator habetur, hic autem, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 6, 17:

    quorum alteri Capitoni cognomen est, iste, qui adest, magnus vocatur,

    id. ib.:

    alterum corporis aegritudo, illum, etc.,

    Flor. 4, 7.—Sometimes
    (α).
    one alter is entirely omitted (cf. alius, II. A.; heteros, L. and S. I. 2.):

    duae turmae haesere: altera metu dedita hosti, pertinacior (sc. altera), etc.,

    Liv. 29, 33:

    hujus lateris alter angulus ad orientem solem, inferior ad meridiem spectat,

    Caes. B. G. 5, 13; or
    (β).
    the form changed:

    dialecticam adjungunt et physicam, alteram quod habeat rationem.... Physicae quoque etc.,

    Cic. Fin. 3, 21, 72, and 3, 22, 73. —Sometimes a further distributive word is added:

    alter adulescens decessit, alter senex, aliquis praeter hos infans,

    Sen. Ep. 66, 39:

    alter in vincula ducitur, alter insperatae praeficitur potestati, alius etc.,

    Amm. 14, 11.—
    d.
    In plur.: nec ad vivos pertineat, nec ad mortuos;

    alteri nulli sunt, alteros non attinget,

    Cic. Tusc. 1, 38, 91:

    alteri dimicant, alteri victorem timent,

    id. Fam. 6, 3: binas a te accepi litteras; quarum alteris mihi gratulabare... alteris dicebas etc., in one of which,... in the other, id. ib. 4, 14:

    quorum alteri adjuvabant, alteri etc.,

    Caes. B. G. 7, 17: duplices similitudines, unae rerum, alterae verborum, Auct. ad Her. 3, 20. —
    e.
    The second alter in a different case:

    alter alterius ova frangit,

    Cic. N. D. 2, 49:

    uterque numerus plenus, alter alterā de causā habetur,

    Macr. Somn. Scip. 2:

    qui noxii ambo, alter in alterum causam conferant,

    Liv. 5, 11:

    alteri alteros aliquantum attriverant,

    Sall. J. 79, 4; so id. ib. 42, 4;

    53, 7 al. —Also with alteruter: ne alteruter alterum praeoccuparet,

    Nep. Dion. 4, 1.—With unus:

    quom inter nos sorderemus unus alteri,

    Plaut. Truc. 2, 4, 30:

    dicunt unus ad alterum,

    Vulg. Ez. 33, 30:

    ne unus adversus alterum infletur pro alio,

    ib. 1 Cor. 4, 6.—With uterque:

    uterque suo studio delectatus contempsit alterum,

    Cic. Off. 1, 1, 4:

    utrique alteris freti finitimos sub imperium suum coëgere,

    Sall. J. 18, 12.—With nemo, nullus, neuter:

    ut nemo sit alteri similis,

    Quint. 2, 9, 2:

    cum tot saeculis nulla referta sit causa, quae esset tota alteri similis,

    id. 7, prooem. 4:

    neutrum eorum contra alterum juvare,

    Caes. B. C. 1, 1, 3:

    ut neutra alteri officiat,

    Quint. 1, 1, 3.—After two substt., the first alter generally refers to the first subst., and the second to the second:

    Philippum rebus gestis superatum a filio, facilitate video superiorem fuisse. Itaque alter semper magnus, alter saepe turpissimus,

    Cic. Off. 1, 26; cf. Plaut. Am. 1, 2, 21; Brem. ad Suet. Claud. 20.—Sometimes the order is reversed: contra nos (summa gratia et eloquentia) raciunt in hoc tempore;

    quarum alteram (i. e. eloquentiam) vereor, alteram (i. e. gratiam) metuo,

    Cic. Quinct. 1; so id. Off. 3, 18; 1, 12; cf. Spald. ad Quint. 9, 2, 6.—
    2.
    As a numeral = secundus, the second, the next, o heteros:

    primo die, alter dies, tertius dies, deinde reliquis diebus etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 7:

    proximo, altero, tertio, reliquis consecutis diebus non intermittebas etc.,

    id. Phil. 1, 13 Wernsd.:

    quadriennio post alterum consulatum,

    id. Sen. 9:

    die altero,

    Vulg. Jos. 10, 32: alteris Te mensis adhibet deum, i. e. at the dessert (= mensā secundā), Hor. C. 4, 5, 31.—So, alterā die, the next day, têi allêi hêmerai, têi heterai:

    se alterā die ad conloquium venturum,

    Caes. B. C. 3, 19; Vulg. Gen. 19, 34; ib. Matt. 27, 62:

    die altero,

    ib. Num. 11, 32; ib. Jos. 5, 11 al.—So in comparative sense:

    alterā die quam a Brindisio solvit, in Macedoniam trajecit,

    Liv. 31, 14; Suet. Vit. 3:

    intermittere diem alterum quemque oportet,

    every other day, Cels. 3, 23; 3, 13; 4, 12:

    Olea non continuis annis, sed fere altero quoque fructum adfert,

    Col. R. R. 5, 8.—With prepp.:

    qui (Ptolemaeus) tum regnabat alter post Alexandream conditam,

    next after, Cic. Off. 2, 23, 82; so, fortunate puer, tu nunc eris alter ab illo, the second or next after him, Verg. E. 5, 49:

    alter ab undecimo jam tum me ceperat annus,

    id. ib. 8, 39.—Hence,
    b.
    Also with tens, hundreds, etc.:

    accepi tuas litteras, quas mihi Cornificius altero vicesimo die reddidit,

    on the twenty-second day, Cic. Fam. 12, 25 Manut.:

    anno trecentesimo altero quam condita Roma erat,

    in the three hundred and second year, Liv. 3, 33:

    vicesima et altera laedit,

    Manil. 4, 466.—
    c.
    So of a number collectively:

    remissarios pedum XII., alteros pedum X.,

    a second ten, Cato, R. R. 19, 2:

    ad Brutum hos libros alteros quinque mittemus,

    Cic. Tusc. 5, 41, 121:

    basia mille, deinde centum, dein mille altera, dein secunda centum,

    Cat. 5, 7.—So with the numeral understood: aurea mala decem misi;

    cras altera (sc. decem) mittam,

    a second ten, Verg. E. 3, 71.—Hence,
    d.
    Unus et alter, unus atque alter, unus alterque, the one and the other.
    (α).
    For two (as in Gr. heis kai heteros):

    unus et alter dies intercesserat,

    Cic. Clu. 26:

    adductus sum tuis unis et alteris litteris,

    id. Att. 14, 18:

    et sub eā versus unus et alter erunt,

    Ov. H. 15, 182; so Suet. Tib. 63; id. Calig. 56; id. Claud. 12 (cf. id. Gram. 24: unum vel alterum, vel, cum plurimos, tres aut quattuor admittere).—
    (β).
    More freq. of an indef. number, one and another; and: unusalterve, one or two:

    Unus et item alter,

    Ter. And. 1, 1, 50:

    mora si quem tibi item unum alterumve diem abstulerit,

    Cic. Fam. 3, 9; so id. Clu. 13, 38; 13, 26:

    versus paulo concinnior unus et alter,

    Hor. Ep. 2, 1, 74; so id. S. 1, 6, 102; 2, 5, 24; id. A. P. 15:

    ex illis unus et alter ait,

    Ov. F. 2, 394; id. Am. 2, 5, 22; Petr. 108; Plin. Pan. 45 Schwarz; cf. id. ib. 52, 2; Suet. Caes. 20; id. Galb. 14 al.:

    paucis loricae, vix uni alterive cassis aut galea,

    Tac. G. 6.—
    e.
    Alterum tantum, as much more or again, twice as much (cf. Gr. heteron tosouton or hetera tosauta):

    etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam potius quam sinam, etc.,

    Plaut. Ep. 3, 4, 81; so id. Bacch. 5, 2, 65:

    altero tanto aut sesqui major,

    Cic. Or. 56, 188:

    altero tanto longior,

    Nep. Eum. 8, 5; so Dig. 28, 2, 13:

    numero tantum alterum adjecit,

    Liv. 1, 36; so id. 10, 46; Auct. B. Hisp. 30; Dig. 49, 14, 3 al.—
    f.
    Alteri totidem, as many more:

    de alteris totidem scribere incipiamus,

    Varr. L. L. 8, 24 Müll. —
    g.
    To mark the similarity of one object to another in qualities, etc., a second, another (as in English, a second father, my second self, and the like). So,
    (α).
    With a proper name, used as an appellative (cf. alius, II. G.):

    Verres, alter Orcus,

    Cic. Verr. 2, 4, 50:

    alterum se Verrem putabat,

    id. ib. 5, 33 fin.:

    Hamilcar, Mars alter,

    Liv. 21, 10.—
    (β).
    With a com. noun:

    me sicut alterum parentem observat,

    Cic. Fam. 5, 8:

    altera patria,

    Flor. 2, 6, 42 al. —
    (γ).
    Alter ego, a second self, of very intimate friends (in the class. per. perh. only in Cic. Ep.; cf. ho hetairos, heteros egô, Clem. Al. 450):

    vide quam mihi persuaserim te me esse alterum,

    Cic. Fam. 7, 5:

    me alterum se fore dixit,

    id. Att. 4, 1:

    quoniam alterum me reliquissem,

    id. Fam. 2, 15; Aus. praef. 2, 15.—
    (δ).
    Alter idem, a second self, like heteroi hautoi, Arist. Eth. M. 8, 12, 3 (on account of the singularity of the expression, introduced by tamquam):

    amicus est tamquam alter idem,

    Cic. Lael. 21, 82.—
    3.
    The one of two, either of two, without a more precise designation, for alteruter:

    non uterque sed alter,

    Cic. Ac. 2, 43, 132:

    fortasse utrumque, alterum certe,

    id. Att. 11, 18:

    melius peribimus quam sine alteris vestrūm vivemus,

    Liv. 1, 13:

    nec rogarem, ut mea de vobis altera amica foret,

    Ov. A. A. 3, 520:

    ex duobus, quorum alterum petis, etc.,

    Plin. Ep. 1, 7, 3:

    ex duobus (quorum necesse est alterum verum), etc.,

    Quint. 5, 10, 69:

    ac si necesse est in alteram errare partem, maluerim etc.,

    id. 10, 1, 26; 1, 4, 24; 9, 3, 6 al.—Once also with a negative, neither of two: hos, tamquam medios, [p. 98] nec in alterius favorem inclinatos, miserat rex, Liv. 40, 20, 4.—
    II.
    Transf.
    A.
    Another of a class = alius (as opp. to one's self, to another); subst., another, a neighbor, a fellow-creature, ho pelas (so sometimes heteros, Xen. Cyr. 2, 3, 17); cf. Ochsn. Eclog. 90 and 458 (alter designates the similarity of two objects; alius a difference in the objects contrasted): SI. INIVRIAM. FAXIT. ALTERI., Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1:

    qui alterum incusat probri, eum ipsum se intueri oportet,

    Plaut. Truc. 1, 2, 58; id. Am. prol. 84: mox dum alterius abligurias bona, quid censes dominis esse animi? Enn. ap. Don. ad Ter. Phorm. 2, 2, 25:

    ut malis gaudeant atque ex incommodis Alterius sua ut comparent commoda,

    Ter. And. 4, 1, 3: qui alteris exitium paret, etc., Att. ap. Cic. Tusc. 2, 17, 39:

    qui nihil alterius causā facit et metitur suis commodis omnia,

    Cic. Leg. 1, 14:

    ut aeque quisque altero delectetur ac se ipso,

    id. Off. 1, 17, 56; 1, 2, 4:

    scientem in errorem alterum inducere,

    id. ib. 3, 13, 55 et saep.:

    cave ne portus occupet alter,

    Hor. Ep. 1, 6, 32 Schmid.:

    nil obstet tibi, dum ne sit te ditior alter,

    id. S. 1, 1, 40; 1, 5, 33:

    canis parturiens cum rogāsset alteram, ut etc.,

    Phaedr. 1, 19:

    nec patientem sessoris alterius (equum) primus ascendit,

    Suet. Caes. 61; id. Tib. 58:

    in quo judicas alterum, te ipsum condemnas,

    Vulg. Rom. 2, 1:

    nemo quod suum est quaerat, sed quod alterius,

    ib. 1 Cor. 10, 24;

    14, 17: sic in semet ipso tantum gloriam habebit et non in altero,

    ib. Gal. 6, 4 al. —Hence, alter with a neg., or neg. question and comp., as an emphatic expression (mostly ante-class.; cf.

    alius, II. H.): scelestiorem nullum illuxere alterum,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 22:

    scelestiorem in terrā nullam esse alteram,

    id. Cist. 4, 1, 8:

    qui me alter audacior est homo?

    id. Am. 1, 1, 1; id. Ep. 1, 1, 24.—
    B.
    The other, the opposite:

    alterius factionis principes,

    the leaders of the opposite party, Nep. Pelop. 1, 4 (cf. id. ib. 1, 2:

    adversariae factioni): studiosiorem partis alterius,

    Suet. Tib. 11. —
    C.
    In gen., different:

    quotiens te speculo videris alterum,

    Hor. C. 4, 10, 6: abeuntes post carnem alteram (Gr. heteros, q. v. L. and S. III.), Vulg. Jud. 7.—
    D.
    In the lang. of augury, euphem. for infaustus, unfavorable, unpropitious, Fest. p. 6 (v. L. and S. Gr. Lex. s. v. heteros, III. 2.).
    The gen.
    alterius commonly serves as gen. of alius instead of alīus, Cic. Fam. 15, 1, 1; id. Att. 1, 5, 1; 1, 20, 2; Caes. B. G. 1, 36, 1; Sall. C. 52, 8; Liv. 21, 13, 3; 22, 14, 4; 26, 8, 2; 28, 37, 6 al.; Col. 8, 17, 2; 11, 2, 87; 12, 22, 2; Sen. Ep. 72, 10; 102, 3; id. Ben. 4, 3, 1; id. Ot. Sap. 4, 1; id. Brev. Vit. 16, 2; id. Q. N. 2, 34, 1 al.; Quint. 7, 9, 8; 8, 3, 73 al.; Tac. A. 15, 25; id. H. 2, 90; Plin. Ep. 10, 114, 2; Suet. Caes. 61; id. Tib. 58 al.; Gell. 2, 28 al.—It also stands as correlative to alius:

    alius inter cenandum solutus est, alterius continuata mors somno est,

    Sen. Ep. 66, 39:

    cum inventum sit ex veris (gemmis) generis alterius in aliud falsas traducere,

    Plin. 37, 12, 75, § 197; Plin. Pan. 2, 6 (Neue, Formenl. II. p. 216).
    altĕras, adv.
    [alter], for alias, acc. to Paul. ex. Fest. p. 27 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > alter

  • 4 alter

    alter, tera, terum, Genet. alterīus (im Verse auch alterĭus), Dat. alteri (v. alis), der eine von zweien, der andere (dagegen alius ein anderer in bezug auf mehr als zwei), I) eig.: A) im allg.: altero pede (auf dem einen F.) claudus, Nep.: hi libri quinque alteri, Cic.: alter exercitus, Liv.: alter consulum, Liv.: alter ex censoribus, Liv.: alterum ex duobus commodis, Gell.: altera ex duabus causis, Sen.: necesse est sit alterum de duobus, aut.... aut etc., Cic. Tusc. 1, 97; vgl. Sen. de brev. vit. 13, 8 u. Gell. 5, 11, 7. – binas a te accepi litteras, quarum alteris mihi gratulabare, Cic.: utrique alteris freti, Sall.: tuis unis et alteris litteris, Cic.: tabulae testamenti unae per legatos eius Romam erant allatae, alterae eodem exemplo... Alexandriae proferebantur, Caes.: duplices similitudines, unae rerum, alterae verborum, Cornif. rhet.: ambo imperatores Romani aut alter ex iis, Liv.: parentes ambo alterve, Gell.: absente consulum altero ambobusve, Liv. (vgl. unten no. I, B, 1): non uterque, sed alter, Cic.: aut uterque aut certe alter, Liv.: aut alter aut invicem uterque, Quint.: ita est utraque res sine altera debilis, Cic. – Distribut., alter... alter, der eine... der andere, alter perdidit, alter vendidit, Cic. – zuw. steht statt des zweiten alter ein Subst., od. hic, ille u. dgl., Epaminondae, Leonidae –: quorum alter (Epam.) – quaesivit, Leonidas autem etc., Cic.: alter... hic, Cic. Rosc. Am. 17: alter... iste, ibid.: alter... ille, Flor. 4, 7, 10. – zuw. das eine alter ganz ausgelassen, duae turmae haesere: altera metu dedita hosti, (altera) pertinacior etc., Liv. 29, 33, 7: Graeci duo genera eius fecere; (alteram) longam enodem, alteram brevem duriorem, Plin. 16, 63 (vgl. Sillig Plin. 35, 71). – Plur. von mehreren od. von ganzen Parteien, alteri dimicant, alteri victorem timent, Cic. – endlich das zweite alter in verschiedenem Kasus, alter alterius ova frangit, Cic.: alteri alteros aliquantum attriverant, Sall.: auch unus alteri, Plaut. – / Nach zwei Substst. bezieht sich gew. das erste alter auf das erste Subst., das zweite aus das zweite; zuw. aber ist es umgekehrt, wie Cic. Quinct. 1; de off. 3, 73; vgl. Spalding Quint. 9, 2, 6.

    B) insbes.: 1) als Formel in Senatsbeschl. usw.: alter ambove, S.E.V. (= si eis od. iis videbitur od. videatur), der eine (der beiden Konsuln) oder beide, wenn usw., Uti C. Pansa, A. Hirtius Coss., alter ambove, S.E.V., cognoscerent, qui ager iis coloniis esset, Cic. Phil. 5, 53; u. so ibid. 8, 33; 9, 16; 14, 37: umgekehrt, Q. Aelius, Paulus Fabius Coss. ambo alterve, si iis videbitur, SC. b. Frontin. aqu. 100 extr.

    2) der andere = zweite (secundus), a) übh.: proximo, altero (zweitnächsten), tertio die, Cic.: quadriennio post alterum consulatum, Cic.: fortunate puer, tu nunc eris alter ab illo, du bist nun der zweite nach jenem, Verg. – bei Zehnern u. Hunderten, altero vicesimo die, am 22. Tage, Cic.: annus alter ab undecimo, das 12., Verg.: anno trecentesimo altero (im 302. Jahre), quam Roma condita erat, Liv. – b) unus et (od. atque od. aut od. vel) alter, unus alterque, unus alter, der eine u. der andere (s. Heß Tac. dial. 21. p. 142. Schmidt Iuven. 7, 165), α) bestimmt = einer oder zwei, unus et alter dies, Cic. – β) unbestimmt = der eine u. der andere, der u. jener = etliche, einige wenige u. dgl., Ter., Cic. u.a. – c) alterum tantum, noch einmal-, doppelt so viel, Cic. u. Liv.: altero tanto longior, noch einmal so lang, Nep.: u. so altero tanto maior, Cic.

    3) bei Nom. appellat. u. appellat. gebrauchten Nom. propr. = hinsichtlich der Eigenschaften dem genannten Appellativum gleich, unser ein anderer, ein zweiter, me sicut alterum parentem diligit, Cic.: alter Verres, Cic.: prope Hannibal alter, Aur. Vict.: prope alter Camillus, Claud.: u. so alter ego, ein zweites Ich (von sehr vertrauten Freunden), Cic.: u. tamquam alter idem, gleichsam das zweite Selbst, Cic. de amic. 80.

    4) der andere = entgegengesetzte, ripa, das jenseitige, Caes.: acies, Liv.: pars altera, die Gegenpartei, Cic., Liv. u.a.: ebenso factio, Nep.: fortuna, Liv. – dah. poet., ander = der frühern Beschaffenheit nach verschieden, verändert, metuit secundis alteram sortem, Hor. carm. 2, 10, 13 sq.: u. quoties te speculo videris alterum, als einen andern, ganz verändert (also »unschöner«), Hor. carm. 4, 10, 6. – u. in der Augurspr. euphemist., altera avis = infausta, »ein unglückbringender V.«, nach Paul ex Fest. 7, 1.

    II) übtr., der (die) Andere = der Nächste, der Mit- od. Nebenmensch (ο πέλας, ο πλησίον; vgl. Ochsner Cic. ecl. p. 90 u. 458), qui alteri exitium parat, eum scire oportet etc., Enn. fr.: qui alterum incusat probri, eum ipsum se intueri oportet, Plaut.: qui nihil alterius causā facit, Cic. – dah. alter mit einer Negation od. einer negativen Frage u. dem Komparativ, verstärkend wie kein Zweiter für »kein anderer übh.«, sol scelestiorem nullum illuxit alterum, Plaut.: qui me alter audacior homo? Plaut.; u. so Hor. sat. 1, 1, 40 u. 1, 5, 33: u.m. Abl. compar., neque mest (als ich) Athenis alter hodie quisquam, quoi credi recte aeque putent, Plaut. asin. 492 sq.

    / Dat. masc. altero, Cic. de nat. deor. 2, 66 ed. Schoem. (Baiter u. Müller alteri). Carm. epigr. 192, 3; arch. alterei, Corp. inscr. Lat. 1, 198, 76; öfter Dat. fem. alterae, Plaut. rud. 750. Ter. heaut. 271; Phorm. 928. Caes. b.G. 5, 27, 5. Nep. Eum. 1, 6. Col. 5, 11, 10. – Im Verse synk. altrius, altri, altris, s. Lorenz Plaut Pseud. 345. Brix Plaut. capt. prol. 8. Ribbeck Comic. Coroll. p. X sq. Röper Philol. 15, 294. A. 24. – Wegen der Quantität der Pänultima in alterius s. Prisc. 6, 37 u. bes. Ritschl opusc. 2, 662 sqq. u. 667 sqq. u. 694 sqq.

    lateinisch-deutsches > alter

  • 5 alter

    alter, tera, terum, Genet. alterīus (im Verse auch alterĭus), Dat. alteri (v. alis), der eine von zweien, der andere (dagegen alius ein anderer in bezug auf mehr als zwei), I) eig.: A) im allg.: altero pede (auf dem einen F.) claudus, Nep.: hi libri quinque alteri, Cic.: alter exercitus, Liv.: alter consulum, Liv.: alter ex censoribus, Liv.: alterum ex duobus commodis, Gell.: altera ex duabus causis, Sen.: necesse est sit alterum de duobus, aut.... aut etc., Cic. Tusc. 1, 97; vgl. Sen. de brev. vit. 13, 8 u. Gell. 5, 11, 7. – binas a te accepi litteras, quarum alteris mihi gratulabare, Cic.: utrique alteris freti, Sall.: tuis unis et alteris litteris, Cic.: tabulae testamenti unae per legatos eius Romam erant allatae, alterae eodem exemplo... Alexandriae proferebantur, Caes.: duplices similitudines, unae rerum, alterae verborum, Cornif. rhet.: ambo imperatores Romani aut alter ex iis, Liv.: parentes ambo alterve, Gell.: absente consulum altero ambobusve, Liv. (vgl. unten no. I, B, 1): non uterque, sed alter, Cic.: aut uterque aut certe alter, Liv.: aut alter aut invicem uterque, Quint.: ita est utraque res sine altera debilis, Cic. – Distribut., alter... alter, der eine... der andere, alter perdidit, alter vendidit, Cic. – zuw. steht statt des zweiten alter ein Subst., od. hic, ille u. dgl., Epaminondae, Leonidae –: quorum alter (Epam.) – quaesivit, Leonidas autem etc., Cic.: alter... hic, Cic.
    ————
    Rosc. Am. 17: alter... iste, ibid.: alter... ille, Flor. 4, 7, 10. – zuw. das eine alter ganz ausgelassen, duae turmae haesere: altera metu dedita hosti, (altera) pertinacior etc., Liv. 29, 33, 7: Graeci duo genera eius fecere; (alteram) longam enodem, alteram brevem duriorem, Plin. 16, 63 (vgl. Sillig Plin. 35, 71). – Plur. von mehreren od. von ganzen Parteien, alteri dimicant, alteri victorem timent, Cic. – endlich das zweite alter in verschiedenem Kasus, alter alterius ova frangit, Cic.: alteri alteros aliquantum attriverant, Sall.: auch unus alteri, Plaut. – Nach zwei Substst. bezieht sich gew. das erste alter auf das erste Subst., das zweite aus das zweite; zuw. aber ist es umgekehrt, wie Cic. Quinct. 1; de off. 3, 73; vgl. Spalding Quint. 9, 2, 6.
    B) insbes.: 1) als Formel in Senatsbeschl. usw.: alter ambove, S.E.V. (= si eis od. iis videbitur od. videatur), der eine (der beiden Konsuln) oder beide, wenn usw., Uti C. Pansa, A. Hirtius Coss., alter ambove, S.E.V., cognoscerent, qui ager iis coloniis esset, Cic. Phil. 5, 53; u. so ibid. 8, 33; 9, 16; 14, 37: umgekehrt, Q. Aelius, Paulus Fabius Coss. ambo alterve, si iis videbitur, SC. b. Frontin. aqu. 100 extr.
    2) der andere = zweite (secundus), a) übh.: proximo, altero (zweitnächsten), tertio die, Cic.: quadriennio post alterum consulatum, Cic.: fortunate puer, tu nunc eris alter ab illo, du bist nun der zweite nach
    ————
    jenem, Verg. – bei Zehnern u. Hunderten, altero vicesimo die, am 22. Tage, Cic.: annus alter ab undecimo, das 12., Verg.: anno trecentesimo altero (im 302. Jahre), quam Roma condita erat, Liv. – b) unus et (od. atque od. aut od. vel) alter, unus alterque, unus alter, der eine u. der andere (s. Heß Tac. dial. 21. p. 142. Schmidt Iuven. 7, 165), α) bestimmt = einer oder zwei, unus et alter dies, Cic. – β) unbestimmt = der eine u. der andere, der u. jener = etliche, einige wenige u. dgl., Ter., Cic. u.a. – c) alterum tantum, noch einmal-, doppelt so viel, Cic. u. Liv.: altero tanto longior, noch einmal so lang, Nep.: u. so altero tanto maior, Cic.
    3) bei Nom. appellat. u. appellat. gebrauchten Nom. propr. = hinsichtlich der Eigenschaften dem genannten Appellativum gleich, unser ein anderer, ein zweiter, me sicut alterum parentem diligit, Cic.: alter Verres, Cic.: prope Hannibal alter, Aur. Vict.: prope alter Camillus, Claud.: u. so alter ego, ein zweites Ich (von sehr vertrauten Freunden), Cic.: u. tamquam alter idem, gleichsam das zweite Selbst, Cic. de amic. 80.
    4) der andere = entgegengesetzte, ripa, das jenseitige, Caes.: acies, Liv.: pars altera, die Gegenpartei, Cic., Liv. u.a.: ebenso factio, Nep.: fortuna, Liv. – dah. poet., ander = der frühern Beschaffenheit nach verschieden, verändert, metuit secundis al-
    ————
    teram sortem, Hor. carm. 2, 10, 13 sq.: u. quoties te speculo videris alterum, als einen andern, ganz verändert (also »unschöner«), Hor. carm. 4, 10, 6. – u. in der Augurspr. euphemist., altera avis = infausta, »ein unglückbringender V.«, nach Paul ex Fest. 7, 1.
    II) übtr., der (die) Andere = der Nächste, der Mit- od. Nebenmensch (ο πέλας, ο πλησίον; vgl. Ochsner Cic. ecl. p. 90 u. 458), qui alteri exitium parat, eum scire oportet etc., Enn. fr.: qui alterum incusat probri, eum ipsum se intueri oportet, Plaut.: qui nihil alterius causā facit, Cic. – dah. alter mit einer Negation od. einer negativen Frage u. dem Komparativ, verstärkend wie kein Zweiter für »kein anderer übh.«, sol scelestiorem nullum illuxit alterum, Plaut.: qui me alter audacior homo? Plaut.; u. so Hor. sat. 1, 1, 40 u. 1, 5, 33: u.m. Abl. compar., neque mest (als ich) Athenis alter hodie quisquam, quoi credi recte aeque putent, Plaut. asin. 492 sq.
    Dat. masc. altero, Cic. de nat. deor. 2, 66 ed. Schoem. (Baiter u. Müller alteri). Carm. epigr. 192, 3; arch. alterei, Corp. inscr. Lat. 1, 198, 76; öfter Dat. fem. alterae, Plaut. rud. 750. Ter. heaut. 271; Phorm. 928. Caes. b.G. 5, 27, 5. Nep. Eum. 1, 6. Col. 5, 11, 10. – Im Verse synk. altrius, altri, altris, s. Lorenz Plaut Pseud. 345. Brix Plaut. capt. prol. 8. Ribbeck Comic. Coroll. p. X sq. Röper Philol. 15, 294. A. 24. – Wegen der Quantität der Pänultima in
    ————
    alterius s. Prisc. 6, 37 u. bes. Ritschl opusc. 2, 662 sqq. u. 667 sqq. u. 694 sqq.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > alter

  • 6 alter

        alter tera, terum, gen. terīus or terius, dat. alterī (f rarely alterae), pronom adj.    [2 AL-], one, another, the one, the other (of two): necesse est sit alterum de duobus: altera ex duabus legionibus, Cs.: alter consulum, L.: in alterā parte fluminis legatum reliquit, on the other side, Cs.: ut consules alter ambove cognoscerent, one or both: absente consulum altero ambobusve, L. — Alter... alter, the one... the other, the former... the latter: curemus aequam uterque partem; ut alterum, ego item alterum, T.: quorum alter exercitum perdidit, alter vendidit: nec ad vivos pertineat, nec ad mortuos; alteri nulli sunt, alteros non attinget: quorum alteri adiuvabant, alteri, etc., Cs.: qui noxii ambo, alter in alterum causam conferant, L.—Unus... alter, one... the other: Ph. Una iniuria est tecum... altera est tecum, T.: uni epistulae respondi, venio ad alteram. — Opp. to other distributive words: alter gladiator habetur, hic autem, etc.: lateris alter angulus ad orientem solem, inferior ad, etc., Cs.: ne alteruter alterum praeoccuparet, N.: uterque suo studio delectatus contempsit alterum: neutrum eorum contra alterum iuvare, Cs.—Esp., as a numeral, the second, next (cf. secundus): primo die... alter dies... tertius dies: proximo, altero, tertio, reliquis consecutis diebus: sive iterum Sulla sive alter Marius: alteris Te mensis adhibet deum, i. e. at the dessert, H. — So, alterā die, the next day: altero die quam, on the next day after, L. — With praepp.: qui tum regnabat alter post Alexandream conditam, next after: Fortunate puer, tu nunc eris alter ab illo, the next after him, V.—In compound numbers: litteras altero vicensimo die reddidit, on the twenty-second day.—Of a number collectively: hos libros alteros quinque mittemus, a second series of five: Aurea mala decem misi; cras altera (sc. decem) mittam, V. — In the phrase, unus et alter, unus atque alter, unus alterque, the one and the other.—Usu. of an indef. number, one and another, a couple, one or two: Unus et item alter, T.: unum et alterum diem desiderari: versus paulo concinnior unus et alter, H.—Rarely of a definite number, two: unus et alter dies intercesserat.—Alterum tantum, as much more, as much again, twice as much: altero tanto longior, N.: numero tantum alterum adiecit, L. — Of quality or character, a second, another, i. e. very like: Verres, alter Orcus: alter ego: amicus est tamquam alter idem, a second self.—The one of two, either of two (for alteruter): non uterque sed alter: sine alteris vestrum vivere, L. — Meton., another (for alius): victis non ad alterius praescriptum imperare, Cs.: si nullius alterius nos pudet, nobody else, L.—Hence, a neighbor, fellow-creature: ex incommodis Alterius sua ut conparent commoda, T.: nihil alterius causā facere.—The other, the opposite: alterius factionis principes, the leaders of the opposite party, N.—Different, changed: quotiens et specula videris alterum, H.
    * * *
    I
    the_one... the_other (alter... alter); otherwise
    II
    altera, alterum ADJ
    one (of two); second/another; former/latter

    unus et alter-- one or two/other

    III
    second/further/next/other/latter/some person/thing (actually PRON); either

    Latin-English dictionary > alter

  • 7 altero

    [st1]1 [-] altĕro, adv.: en second lieu. --- Fest. 371, 12. [st1]2 [-] altĕro, āre [alter]: - tr. - changer, altérer. --- Chron. 2, 8, 115.
    * * *
    [st1]1 [-] altĕro, adv.: en second lieu. --- Fest. 371, 12. [st1]2 [-] altĕro, āre [alter]: - tr. - changer, altérer. --- Chron. 2, 8, 115.
    * * *
        Altero, alteras, pen. corr. alterare. Ouid. Varier, Desguiser, faire autre.

    Dictionarium latinogallicum > altero

  • 8 altero

    1. altero, āre (alter), anders machen, Boëth. Aristot. top. 6, 3. p. 712. – dah. schlimmer machen (Ggstz. mitigare), tussiculam, Cael. Aur. chron. 2, 8, 115.
    ————————
    2. altero, Adv. (alter), zum andern (= zweitens), altero... tertio, Fest. 371 (a), 22 u. 26.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > altero

  • 9 altero [2]

    2. altero, Adv. (alter), zum andern (= zweitens), altero... tertio, Fest. 371 (a), 22 u. 26.

    lateinisch-deutsches > altero [2]

  • 10 altero [1]

    1. altero, āre (alter), anders machen, Boëth. Aristot. top. 6, 3. p. 712. – dah. schlimmer machen (Ggstz. mitigare), tussiculam, Cael. Aur. chron. 2, 8, 115.

    lateinisch-deutsches > altero [1]

  • 11 altero

    —, —, āre [ alter ] поздн.
    1) изменять, делать иным Boët
    2) ухудшать, обострять ( tussiculam CA)

    Латинско-русский словарь > altero

  • 12 morior

    mŏrĭor, mŏri, mortŭus sum [st2]1 [-] mourir, décéder. [st2]2 [-] périr, perdre la vie, expirer, succomber. [st2]3 [-] se consumer, mourir (de plaisir, de dépit...). [st2]4 [-] cesser d'être, finir, être anéanti, être détruit. [st2]5 [-] s'éteindre, cesser.    - formes de la 4° conj.: inf. moriri, Plaut. Cap. 732; Ps. 1222; Rud. 675; Ov. M. 14, 215; morīmur Enn. An. 384.    - part. fut. mŏrĭtūrus.    - fame mori: mourir de faim.    - morbo mori: mourir de maladie.    - mori ex vulnere, Liv.: mourir d'une blessure.    - fame mori, Cic. Att. 6, 1, 6: mourir de faim.    - a latronibus, cruditate mori, Cic Fam. 15, 17, 2: mourir sous les coups des voleurs, d'une indigestion.    - moriuntur non alter ab altero, sed uterque a patre, Sen. Contr. 5, 3: ils sont morts non pas sous les coups l'un de l'autre, mais tous les deux sous les coups de leur père.    - in aliqua re mori, Cic. CM 49: se consumer dans une chose.    - flammas vidi nullo concutiente mori, Ov. Am. 1: j'ai vu les flammes (des torches) s'éteindre quand on ne les agitait pas.    - quid femineis ululatibus terrificas, moriture, viros? Stat. Theb. 7: pourquoi cherches-tu, quand tu vas mourir, à effrayer des hommes par tes hurlements de femme?    - nunc morere: maintenant, meurs.    - have imperator, morituri te salutant! Suet. Claud.: salut à l'empereur! ceux qui vont mourir te saluent!    - sua morte mori: mourir d'une mort naturelle.    - moriar si... Cic. Att. 8, 6, 4: que je meure si... (sorte de serment).    - virgae in tergo meo morientur, Plaut.: les verges finiront par se briser sur mon dos.    - moriente die, Stat.: au déclin du jour.    - leges mortuae, Cic.: lois tombées en désuétude.
    * * *
    mŏrĭor, mŏri, mortŭus sum [st2]1 [-] mourir, décéder. [st2]2 [-] périr, perdre la vie, expirer, succomber. [st2]3 [-] se consumer, mourir (de plaisir, de dépit...). [st2]4 [-] cesser d'être, finir, être anéanti, être détruit. [st2]5 [-] s'éteindre, cesser.    - formes de la 4° conj.: inf. moriri, Plaut. Cap. 732; Ps. 1222; Rud. 675; Ov. M. 14, 215; morīmur Enn. An. 384.    - part. fut. mŏrĭtūrus.    - fame mori: mourir de faim.    - morbo mori: mourir de maladie.    - mori ex vulnere, Liv.: mourir d'une blessure.    - fame mori, Cic. Att. 6, 1, 6: mourir de faim.    - a latronibus, cruditate mori, Cic Fam. 15, 17, 2: mourir sous les coups des voleurs, d'une indigestion.    - moriuntur non alter ab altero, sed uterque a patre, Sen. Contr. 5, 3: ils sont morts non pas sous les coups l'un de l'autre, mais tous les deux sous les coups de leur père.    - in aliqua re mori, Cic. CM 49: se consumer dans une chose.    - flammas vidi nullo concutiente mori, Ov. Am. 1: j'ai vu les flammes (des torches) s'éteindre quand on ne les agitait pas.    - quid femineis ululatibus terrificas, moriture, viros? Stat. Theb. 7: pourquoi cherches-tu, quand tu vas mourir, à effrayer des hommes par tes hurlements de femme?    - nunc morere: maintenant, meurs.    - have imperator, morituri te salutant! Suet. Claud.: salut à l'empereur! ceux qui vont mourir te saluent!    - sua morte mori: mourir d'une mort naturelle.    - moriar si... Cic. Att. 8, 6, 4: que je meure si... (sorte de serment).    - virgae in tergo meo morientur, Plaut.: les verges finiront par se briser sur mon dos.    - moriente die, Stat.: au déclin du jour.    - leges mortuae, Cic.: lois tombées en désuétude.
    * * *
        Morior, moriris, pen. prod. vel moreris, pen. corr. mortuus sum, mori et moriri, pen. prod. Terent. Mourir.
    \
        - certum est moriri, quam hunc pati Lenonem in me grassari. Plaut. J'aime mieulx mourir.
    \
        Nunquam vestrorum in nos beneficiorum memoria ac fama morietur. Cic. Il sera perpetuelle memoire des, etc.
    \
        Ve illis virgis miseris, quae hodie in tergo morientur meo. Plaut. Seront usees sur mon dos.
    \
        Moriar, Iurandi verbum, quemadmodum Dispeream. Cic. Je puisse mourir.

    Dictionarium latinogallicum > morior

  • 13 secretus

    sēcrētus, a, um part.-adj. de secerno. [st2]1 [-] mis à part, séparé, distinct, particulier. [st2]2 [-] isolé, solitaire, retiré, reculé. [st2]3 [-] caché, secret. [st2]4 [-] rare, peu commun.    - secretis vocabulis appellari, Varr.: recevoir des noms distincts.    - bona pars secreta petit loca, balnea vitat, Hor. A. P. 298: la plupart cherchent la solitude, fuient les bains.    - vacuis porticibus secretus agitat, Tac. A. 11, 21: il se promène seul sous les portiques déserts.    - libertus ex secretioribus ministeriis, Tac. Agr. 40: affranchi employé aux affaires confidentielles.    - nec quicquam secretum alter ab altero habebant, Liv. 39, 10, 1: ils n'avaient plus de secrets l'un pour l'autre.    - secreta auris, Hor.: oreille qui reçoit les confidences.    - tu (Anna) secreta pyram tecto interiore sub auras erige, Virg. En. 4, 494: toi, fais dresser secrètement, à ciel ouvert, dans la cour du palais, un bûcher.
    * * *
    sēcrētus, a, um part.-adj. de secerno. [st2]1 [-] mis à part, séparé, distinct, particulier. [st2]2 [-] isolé, solitaire, retiré, reculé. [st2]3 [-] caché, secret. [st2]4 [-] rare, peu commun.    - secretis vocabulis appellari, Varr.: recevoir des noms distincts.    - bona pars secreta petit loca, balnea vitat, Hor. A. P. 298: la plupart cherchent la solitude, fuient les bains.    - vacuis porticibus secretus agitat, Tac. A. 11, 21: il se promène seul sous les portiques déserts.    - libertus ex secretioribus ministeriis, Tac. Agr. 40: affranchi employé aux affaires confidentielles.    - nec quicquam secretum alter ab altero habebant, Liv. 39, 10, 1: ils n'avaient plus de secrets l'un pour l'autre.    - secreta auris, Hor.: oreille qui reçoit les confidences.    - tu (Anna) secreta pyram tecto interiore sub auras erige, Virg. En. 4, 494: toi, fais dresser secrètement, à ciel ouvert, dans la cour du palais, un bûcher.
    * * *
        Secretus, pe. prod. Participium, siue Nomen ex participio. Cic. Separé et mis à part, Trié.
    \
        Consultant secretae. Plaut. A part.
    \
        Secretissimae pabulationes. Columel. Reculees fort loing.
    \
        Secretum. Pli. iun. Lieu où on se retire à part d'avec les autres.
    \
        Secretum. Plin. Secret.
    \
        Animi secreta detegere. Quintil. Dire, ou descouvrir son secret.
    \
        Secretum poscere. Demander de parler à quelcun à part et en secret. Bud.

    Dictionarium latinogallicum > secretus

  • 14 propior

    prŏpĭor, ĭus, gen. ōris, adj. comp., and proxĭmus, a, um, adj. sup. (v. below, II.) [from the obsol. propis; whence prope].
    I.
    Comp., nearer, nigher.
    A.
    Lit., of place:

    portus propior,

    Verg. A. 3, 530:

    tumulus,

    Liv. 22, 24:

    ut propior patriae sit fuga nostra,

    Ov. P. 1, 2, 130:

    domus,

    Sall. H. 2, 40 Dietsch:

    cum propior caliginis aër Ater init oculos,

    Lucr. 4, 338 (314).—With acc.:

    propior montem suos collocat,

    Sall. J. 49, 1:

    propior hostem,

    Hirt. B. G. 8, 9.—With ab:

    quisquis ab igne propior stetit,

    Sen. Ep. 74, 4.—With inf.:

    propior timeri,

    Stat. Th. 12, 223.— Neutr. plur, subst.: prŏpĭōra, um, places lying near:

    propiora fluminis,

    Tac. H. 5, 16:

    tenere,

    Verg. A. 5, 168.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, nearer, later, more recent:

    veniunt inde ad propiora,

    Cic. Tusc. 1, 48, 116:

    venio ad propiorem (epistulam),

    id. Att. 15, 3, 2:

    propior puero quam juveni,

    Vell. 2, 53, 1:

    septimus octavo jam propior annus,

    Hor. S. 2, 6, 40; id. C. 3, 15, 4:

    mors,

    Tib. 2, 3, 42:

    propiore aut longiore tempore aliquid facere,

    Dig. 23, 4, 17.—
    2.
    Of relationship, nearer, more nearly related; with dat.:

    quibus propior P. Quintio nemo est,

    Cic. Quint. 31, 97:

    ille gradu propior sanguinis,

    Ov. H. 3, 28; 16, 326; 20, 158:

    amicus,

    Hor. Ep. 1, 9, 5.—
    3.
    Of resemblance, more nearly resembling, more like (class.); with dat.:

    quae sceleri propiora sunt, quam religioni,

    Cic. Verr. 2, 4, 50, § 112:

    tauro,

    Verg. G. 3, 57:

    vero est propius,

    more probable, Liv. 4, 37; Ov. F. 4, 801; Tac. A. 13, 34; id. G. 45:

    scribere Sermoni propiora,

    Hor. S. 1, 4, 42.—With acc. (not in Cic.):

    propius est fidem,

    is more credible, Liv. 4, 17:

    quod tamen vitium propius virtutem erat,

    Sall. C. 11, 1.—
    4.
    Of relation or connection, nearer, more nearly related, affecting or concerning more nearly, of greater import, closer, more intimate:

    hunc priorem aequom'st me habere: tunica propior pallio est, proverbially,

    my shirt is nearer than my coat, Plaut. Trin. 5, 2, 30:

    propior societas eorum, qui ejusdem civitatis,

    Cic. Off. 3, 17, 69:

    sua sibi propiora pericula esse, quam mea,

    id. Sest. 18, 40:

    alium portum propiorem huic aetati videbamus,

    id. Att. 14, 19, 1:

    damnum propius medullis,

    Hor. Ep. 1, 10, 28:

    cura propior luctusque domesticus,

    Ov. M. 13, 578; id. P. 4, 9, 71:

    supplemento vel Latium propius esse,

    Liv. 8, 11:

    irae quam timori propiorem cernens,

    more inclined to anger than to fear, Tac. A. 16, 9: oderat Aenean propior Saturnia Turno, more inclined or attached to, Ov. Tr. 1, 2, 7.—Hence, adv.: prŏpĭus, more nearly, nearer, closer (class.).
    A.
    Lit.
    1.
    Absol.:

    propius accedamus,

    Ter. Ad. 3, 2, 11; Ov. M. 2, 41:

    res adspicere,

    Verg. A. 1, 526:

    propius spectare aliquid,

    Hor. Ep. 1, 1, 67;

    stare,

    id. A. P. 361.—
    2.
    With dat., nearer to: propius grammatico accessi, Cic. ap. Diom. p. 405 P. (not elsewhere in Cic.):

    propius Tiberi quam Thermopylis,

    Nep. Hann. 8, 3:

    propius stabulis armenta tenerent,

    Verg. G. 1, 355.—
    3.
    With acc.:

    ne propius se castra moveret,

    Caes. B. G. 4, 9:

    pars insulae, quae est propius solis occasum,

    id. ib. 4, 28: propius aliquem accedere, id. ib. 5, 36:

    propius urbem,

    Cic. Phil. 7, 9, 26:

    mare,

    Sall. J. 18, 9.—
    4.
    With ab:

    propius a terris,

    Cic. N. D. 1, 31, 87:

    antiquitas quo propius aberat ab ortu et divinā progenie, hoc melius ea cernebat,

    id. Tusc. 1, 12, 26:

    ab Urbe,

    Plin. 17, 25, 38, § 243.—
    B.
    Trop.:

    ut propius ad ea accedam, quae a te dicta sunt,

    Cic. Fin. 4, 10, 24; Sen. Ira, 3, 42, 4; Cic. Part. 36, 124:

    propius accedo: nego esse illa testimonia,

    id. Fl. 10, 23:

    a contumeliā quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi,

    Tac. H. 2, 76:

    nec quicquam propius est factum, quam ut illum persequeretur,

    he was within an ace of following him, Cic. Clu. 21, 59; so,

    propius nihil est factum, quam ut occideretur,

    id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15.
    II.
    Sup.: proxĭmus (PROXVMVS and PROXSVMEIS, Tab. Bant.; late comp. proximior, Sen. Ep. 108, 16; Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.; v. below, B. 2. and 3.; cf. in adv. 2. c.), a, um, adj., the nearest, next (class.).
    A.
    Lit., of place:

    proxima oppida,

    Caes. B. G. 3, 12:

    via,

    Lucr. 5, 103; cf.:

    via ad gloriam proxima et quasi compendiaria,

    Cic. Off. 2, 12, 43:

    ad proximum mare, dein Romam pergerent,

    Sall. J. 23, 2:

    in proximos collis discedunt,

    id. ib. 54, 10:

    proximum iter in Galliam,

    Caes. B. G. 1, 10:

    paries cum proximus ardet,

    Hor. Ep. 1, 18, 84:

    agri termini,

    id. C. 2, 18, 23:

    proximus vicinus,

    one's nearest neighbor, Plaut. Most. 3, 1, 138; Ter. Hec. 1, 2, 49; Cic. Att. 2, 14, 2; Dig. 50, 15, 4.—With dat.:

    Belgae proximi sunt Germanis,

    Caes. B. G. 1, 1: huic proximum inferiorem orbem tenet puroeis, Cic. N. D. 2, 20, 53:

    proxima Campano ponti villula,

    Hor. S. 1, 5, 45.—With acc. (not in Cic.):

    qui te proximus est,

    Plaut. Poen. 5, 3, 1:

    ager proximus finem Megalopolitarum,

    Liv. 35, 27:

    Crassus proximus mare Oceanum hiemarat,

    Caes. B. G. 3, 7, 2:

    qui proximi forte tribunal steterant,

    Liv. 8, 32, 12.—With ab, nearest to, next to:

    dactylus proximus a postremo,

    next before, Cic. Or. 64, 217:

    ut quisque proximus ab oppresso sit,

    Liv. 37, 25:

    proximus a dominā,

    Ov. A. A. 1, 139:

    proxima regio ab eā (urbe),

    Curt. 10, 5, 18. —Hence, as subst.,
    1.
    proxĭmus, i, m., a neighbor, a fellow-man, Val. Max. 6, 9 init.; Quint. Decl. 259.—As subst.,
    2.
    proxĭmum, i, n., the neighborhood, vicinity:

    vicinus e proximo,

    hard by, Plaut. Aul. 2, 4, 11:

    aquam hinc de proximo rogabo,

    from the house next door, id. Rud. 2, 3, 73:

    cum in proximo hic sit aegra,

    close by, next door, Ter. Hec. 3, 2, 6:

    huic locum in proximum conduxi,

    Cic. Fil. Fam. 16, 21, 4:

    per impluvium huc despexi in proximum,

    into our neighbor's, Plaut. Mil. 2, 3, 16.— Plur.:

    traicit in proxima continentis,

    Liv. 31, 46, 12.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, the next preceding or following, the previous, last, the next, the following, ensuing:

    quid proximā, quid superiore nocte egeris,

    Cic. Cat. 1, 1, 1:

    his proximis Nonis, cum in hortos Bruti venissemus,

    id. Lael. 2, 7:

    Gabinius quem proximis superioribus diebus acerrime oppugnasset,

    id. Fam. 1, 9, 20: se proximā nocte castra moturum, on the next, i.e. the following night, Caes. B. G. 1, 40 fin.; 2, 12; 3, 18; Liv. 2, 7, 1:

    proximo anno,

    Sall. J. 35, 2; Plin. 17, 23, 35, § 208:

    in proxumum annum (se) transtulit,

    Cic. Mil. 9, 24:

    proximo, altero, tertio, denique reliquis consecutis diebus,

    id. Phil. 1, 13, 32:

    bello tanto majore quam proximo conatu apparatum est,

    Liv. 4, 23, 6 Weissenb. ad loc.: IN DIEBVS V. PROXSVMEIS QVIBVS QVISQVE EORVM MAG (istratum) INIERIT, Tab. Bantin. lin. 14; so ib. lin. 12; Cic. Fam. 10, 26, 2; id. Att. 11, 11, 1:

    censor qui proximus ante me fuerat,

    id. Sen. 12, 42: die proximi, old abl. form for proximo, Cato ap. Gell. 10, 24, 10, and ap. Non. 153, 11; cf.:

    crastinus, pristinus, etc., but proximo a. d. VI. Kal. Octobr.,

    recently, last of all, Cic. Att. 18, 5.—
    2.
    In order of succession, rank, estimation, worth, etc., the next:

    summa necessitudo videtur esse honestatis: huic proxima incolumitatis: tertia ac levissima commoditatis,

    Cic. Inv. 2, 58, 173:

    observat L. Domitium maxime, me habet proximum,

    id. Att. 1, 1, 3:

    proximos dentes eiciunt,

    Varr. R. R. 2, 7, 2:

    prima vulnera... Proxima,

    Ov. M. 3, 233:

    proximos illi tamen occupavit Pallas honores,

    Hor. C. 1, 12, 19: proximum est, ut, it follows that, remains that, the next point is: proximum est ergo, ut, opus fuerit classe necne quaeramus, we must next inquire, Cic. Fl. 12, 27:

    proximum est, ut doceam, deorum providentiā mundum administrari,

    id. N. D. 2, 29, 73.—Of value or quality, the next, most nearly approaching, most like or similar:

    id habendum est antiquissimum et deo proximum, quod est optimum,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    ficta voluptatis causā sint proxima veris,

    Hor. A. P. 338:

    proxima Phoebi Versibus ille facit,

    Verg. E. 7, 22.— Comp.:

    ut quorum abstinentiam interrupi, modum servem et quidem abstinentiae proximiorem,

    Sen. Ep. 108, 16.—
    3.
    In relationship, connection, or resemblance, the nearest, next, most nearly or closely related, next of kin, most like:

    AGNATVS PROXIMVS, Fragm. XII. Tabularum: hic illi genere est proximus,

    Ter. Ad. 4, 5, 17:

    proximus cognatione,

    Cic. Inv. 2, 49, 144:

    id des proximum,

    id. Leg. 2, 16, 40:

    proxima virtutibus vitia,

    Quint. 10, 2, 16:

    propinquitate,

    Nep. Ages. 1, 3:

    proximae necessitudines,

    Petr. 116.— Comp.: si quis proximior cognatus nasceretur, Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.— Subst.: proxĭmi, ōrum, m., one's nearest relatives, next of kin:

    injuriosi sunt in proximos,

    Cic. Off. 1, 14, 44; Caes. Fragm. ap. Gell. 5, 13, 6; Phaedr. 5, 1, 16:

    cum haec omnia cumulate tuis proximis plana fecero,

    i.e. to your friends, intimates, Cic. Verr. 2, 5, 64, § 165; id. Pis. 32, 79; Gell. 3, 8, 3.—
    b.
    In gen., one's neighbor, fellow-man:

    sive nostros status, sive proximorum ingenia contemplamur,

    Val. Max. 6, 9, 1; Quint. Decl. 2, 59:

    quis est mihi proximus?

    Aug. in Psa. 118; Serm. 8, 2; 90, 7 init.
    4.
    That is nearest at hand, i. e. apt, fit, suitable, convenient, easy (anteand post-class.):

    argumentum,

    App. Mag. p. 278:

    cum obvium proximumque esset dicere, etc.,

    Gell. 3, 14, 12: eamus ad me;

    ibi proximum est, ubi mutes,

    there is the fittest, most convenient place, Ter. Eun. 3, 5, 64.— Adv.: proxĭmē (proxume; comp. proximius, v. below, 2. c.), nearest, very near, next.
    1.
    Lit., of place, with dat. (not in Cic., rare in Livy):

    quam proxime potest hostium castris castra communit,

    Caes. B. C. 1, 72 fin.; Liv. 25, 14, 4.—With acc.:

    exercitum habere quam proxime hostem,

    Cic. Att. 6, 5, 3:

    proxime Pompeium sedebam,

    id. ib. 1, 14, 3:

    proxime Hispaniam Mauri sunt,

    Sall. J. 19, 4.—With ab:

    a Surā proxime est Philiscum oppidum Parthorum,

    Plin. 5, 26, 21, § 89:

    omnes tamen quam proxime alter ab altero debent habitare,

    Col. 1, 6, 8.—
    2.
    Trop.
    a.
    Of time, shortly before or after, last, next:

    civitates quae proxime bellum fecerant,

    Caes. B. G. 3, 29:

    Tito fratre suo censore, qui proximus ante me fuerat,

    Cic. Sen. 12, 42; id. Part. 39, 137; Plin. Ep. 4, 13, 3:

    cum proxime judices contrahentur,

    id. ib. 5, 7, 3.—With acc.:

    proxime abstinentiam sumendus est cibus exiguus,

    Cels. 3, 2:

    proxime solis occasum,

    Pall. 9, 8, 5.—
    b.
    Of order, rank, estimation, condition, etc., next to, next after, next:

    proxime et secundum deos homines hominibus maxime utiles esse possunt,

    Cic. Off. 2, 3, 1:

    me huic tuae virtuti proxime accedere,

    id. Fam. 11, 21, 4:

    proxime a nobilissimis viris,

    Vell. 2, 124, 4; id. 2, 127, 1:

    proxime valent cetera lauri genera,

    Plin. 23, 8, 80, § 158: utilissimum esse omphacium;

    proxime viride,

    id. 23, 4, 39, § 79.—With acc.: esse etiam debent proxime hos cari, qui, etc., Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13, 2:

    proxime morem Romanum,

    closely following the Roman method, Liv. 24, 48, 11:

    erat res minime certamini navali similis, proxime speciem muros oppugnantium navium,

    closely resembling, id. 30, 10.—In this sense also with atque:

    proxime atque ille aut aeque,

    nearly the same as he, Cic. Fam. 9, 13, 2.—
    c.
    Very closely, nicely, accurately:

    ut proxime utriusque differentiam signem,

    Quint. 6, 2, 20 Spald.; cf.:

    analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt,

    id. 1, 6, 3. — Comp.:

    nonne apertius, proximius, verius?

    Min. Fel. Oct. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > propior

  • 15 propiora

    prŏpĭor, ĭus, gen. ōris, adj. comp., and proxĭmus, a, um, adj. sup. (v. below, II.) [from the obsol. propis; whence prope].
    I.
    Comp., nearer, nigher.
    A.
    Lit., of place:

    portus propior,

    Verg. A. 3, 530:

    tumulus,

    Liv. 22, 24:

    ut propior patriae sit fuga nostra,

    Ov. P. 1, 2, 130:

    domus,

    Sall. H. 2, 40 Dietsch:

    cum propior caliginis aër Ater init oculos,

    Lucr. 4, 338 (314).—With acc.:

    propior montem suos collocat,

    Sall. J. 49, 1:

    propior hostem,

    Hirt. B. G. 8, 9.—With ab:

    quisquis ab igne propior stetit,

    Sen. Ep. 74, 4.—With inf.:

    propior timeri,

    Stat. Th. 12, 223.— Neutr. plur, subst.: prŏpĭōra, um, places lying near:

    propiora fluminis,

    Tac. H. 5, 16:

    tenere,

    Verg. A. 5, 168.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, nearer, later, more recent:

    veniunt inde ad propiora,

    Cic. Tusc. 1, 48, 116:

    venio ad propiorem (epistulam),

    id. Att. 15, 3, 2:

    propior puero quam juveni,

    Vell. 2, 53, 1:

    septimus octavo jam propior annus,

    Hor. S. 2, 6, 40; id. C. 3, 15, 4:

    mors,

    Tib. 2, 3, 42:

    propiore aut longiore tempore aliquid facere,

    Dig. 23, 4, 17.—
    2.
    Of relationship, nearer, more nearly related; with dat.:

    quibus propior P. Quintio nemo est,

    Cic. Quint. 31, 97:

    ille gradu propior sanguinis,

    Ov. H. 3, 28; 16, 326; 20, 158:

    amicus,

    Hor. Ep. 1, 9, 5.—
    3.
    Of resemblance, more nearly resembling, more like (class.); with dat.:

    quae sceleri propiora sunt, quam religioni,

    Cic. Verr. 2, 4, 50, § 112:

    tauro,

    Verg. G. 3, 57:

    vero est propius,

    more probable, Liv. 4, 37; Ov. F. 4, 801; Tac. A. 13, 34; id. G. 45:

    scribere Sermoni propiora,

    Hor. S. 1, 4, 42.—With acc. (not in Cic.):

    propius est fidem,

    is more credible, Liv. 4, 17:

    quod tamen vitium propius virtutem erat,

    Sall. C. 11, 1.—
    4.
    Of relation or connection, nearer, more nearly related, affecting or concerning more nearly, of greater import, closer, more intimate:

    hunc priorem aequom'st me habere: tunica propior pallio est, proverbially,

    my shirt is nearer than my coat, Plaut. Trin. 5, 2, 30:

    propior societas eorum, qui ejusdem civitatis,

    Cic. Off. 3, 17, 69:

    sua sibi propiora pericula esse, quam mea,

    id. Sest. 18, 40:

    alium portum propiorem huic aetati videbamus,

    id. Att. 14, 19, 1:

    damnum propius medullis,

    Hor. Ep. 1, 10, 28:

    cura propior luctusque domesticus,

    Ov. M. 13, 578; id. P. 4, 9, 71:

    supplemento vel Latium propius esse,

    Liv. 8, 11:

    irae quam timori propiorem cernens,

    more inclined to anger than to fear, Tac. A. 16, 9: oderat Aenean propior Saturnia Turno, more inclined or attached to, Ov. Tr. 1, 2, 7.—Hence, adv.: prŏpĭus, more nearly, nearer, closer (class.).
    A.
    Lit.
    1.
    Absol.:

    propius accedamus,

    Ter. Ad. 3, 2, 11; Ov. M. 2, 41:

    res adspicere,

    Verg. A. 1, 526:

    propius spectare aliquid,

    Hor. Ep. 1, 1, 67;

    stare,

    id. A. P. 361.—
    2.
    With dat., nearer to: propius grammatico accessi, Cic. ap. Diom. p. 405 P. (not elsewhere in Cic.):

    propius Tiberi quam Thermopylis,

    Nep. Hann. 8, 3:

    propius stabulis armenta tenerent,

    Verg. G. 1, 355.—
    3.
    With acc.:

    ne propius se castra moveret,

    Caes. B. G. 4, 9:

    pars insulae, quae est propius solis occasum,

    id. ib. 4, 28: propius aliquem accedere, id. ib. 5, 36:

    propius urbem,

    Cic. Phil. 7, 9, 26:

    mare,

    Sall. J. 18, 9.—
    4.
    With ab:

    propius a terris,

    Cic. N. D. 1, 31, 87:

    antiquitas quo propius aberat ab ortu et divinā progenie, hoc melius ea cernebat,

    id. Tusc. 1, 12, 26:

    ab Urbe,

    Plin. 17, 25, 38, § 243.—
    B.
    Trop.:

    ut propius ad ea accedam, quae a te dicta sunt,

    Cic. Fin. 4, 10, 24; Sen. Ira, 3, 42, 4; Cic. Part. 36, 124:

    propius accedo: nego esse illa testimonia,

    id. Fl. 10, 23:

    a contumeliā quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi,

    Tac. H. 2, 76:

    nec quicquam propius est factum, quam ut illum persequeretur,

    he was within an ace of following him, Cic. Clu. 21, 59; so,

    propius nihil est factum, quam ut occideretur,

    id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15.
    II.
    Sup.: proxĭmus (PROXVMVS and PROXSVMEIS, Tab. Bant.; late comp. proximior, Sen. Ep. 108, 16; Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.; v. below, B. 2. and 3.; cf. in adv. 2. c.), a, um, adj., the nearest, next (class.).
    A.
    Lit., of place:

    proxima oppida,

    Caes. B. G. 3, 12:

    via,

    Lucr. 5, 103; cf.:

    via ad gloriam proxima et quasi compendiaria,

    Cic. Off. 2, 12, 43:

    ad proximum mare, dein Romam pergerent,

    Sall. J. 23, 2:

    in proximos collis discedunt,

    id. ib. 54, 10:

    proximum iter in Galliam,

    Caes. B. G. 1, 10:

    paries cum proximus ardet,

    Hor. Ep. 1, 18, 84:

    agri termini,

    id. C. 2, 18, 23:

    proximus vicinus,

    one's nearest neighbor, Plaut. Most. 3, 1, 138; Ter. Hec. 1, 2, 49; Cic. Att. 2, 14, 2; Dig. 50, 15, 4.—With dat.:

    Belgae proximi sunt Germanis,

    Caes. B. G. 1, 1: huic proximum inferiorem orbem tenet puroeis, Cic. N. D. 2, 20, 53:

    proxima Campano ponti villula,

    Hor. S. 1, 5, 45.—With acc. (not in Cic.):

    qui te proximus est,

    Plaut. Poen. 5, 3, 1:

    ager proximus finem Megalopolitarum,

    Liv. 35, 27:

    Crassus proximus mare Oceanum hiemarat,

    Caes. B. G. 3, 7, 2:

    qui proximi forte tribunal steterant,

    Liv. 8, 32, 12.—With ab, nearest to, next to:

    dactylus proximus a postremo,

    next before, Cic. Or. 64, 217:

    ut quisque proximus ab oppresso sit,

    Liv. 37, 25:

    proximus a dominā,

    Ov. A. A. 1, 139:

    proxima regio ab eā (urbe),

    Curt. 10, 5, 18. —Hence, as subst.,
    1.
    proxĭmus, i, m., a neighbor, a fellow-man, Val. Max. 6, 9 init.; Quint. Decl. 259.—As subst.,
    2.
    proxĭmum, i, n., the neighborhood, vicinity:

    vicinus e proximo,

    hard by, Plaut. Aul. 2, 4, 11:

    aquam hinc de proximo rogabo,

    from the house next door, id. Rud. 2, 3, 73:

    cum in proximo hic sit aegra,

    close by, next door, Ter. Hec. 3, 2, 6:

    huic locum in proximum conduxi,

    Cic. Fil. Fam. 16, 21, 4:

    per impluvium huc despexi in proximum,

    into our neighbor's, Plaut. Mil. 2, 3, 16.— Plur.:

    traicit in proxima continentis,

    Liv. 31, 46, 12.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, the next preceding or following, the previous, last, the next, the following, ensuing:

    quid proximā, quid superiore nocte egeris,

    Cic. Cat. 1, 1, 1:

    his proximis Nonis, cum in hortos Bruti venissemus,

    id. Lael. 2, 7:

    Gabinius quem proximis superioribus diebus acerrime oppugnasset,

    id. Fam. 1, 9, 20: se proximā nocte castra moturum, on the next, i.e. the following night, Caes. B. G. 1, 40 fin.; 2, 12; 3, 18; Liv. 2, 7, 1:

    proximo anno,

    Sall. J. 35, 2; Plin. 17, 23, 35, § 208:

    in proxumum annum (se) transtulit,

    Cic. Mil. 9, 24:

    proximo, altero, tertio, denique reliquis consecutis diebus,

    id. Phil. 1, 13, 32:

    bello tanto majore quam proximo conatu apparatum est,

    Liv. 4, 23, 6 Weissenb. ad loc.: IN DIEBVS V. PROXSVMEIS QVIBVS QVISQVE EORVM MAG (istratum) INIERIT, Tab. Bantin. lin. 14; so ib. lin. 12; Cic. Fam. 10, 26, 2; id. Att. 11, 11, 1:

    censor qui proximus ante me fuerat,

    id. Sen. 12, 42: die proximi, old abl. form for proximo, Cato ap. Gell. 10, 24, 10, and ap. Non. 153, 11; cf.:

    crastinus, pristinus, etc., but proximo a. d. VI. Kal. Octobr.,

    recently, last of all, Cic. Att. 18, 5.—
    2.
    In order of succession, rank, estimation, worth, etc., the next:

    summa necessitudo videtur esse honestatis: huic proxima incolumitatis: tertia ac levissima commoditatis,

    Cic. Inv. 2, 58, 173:

    observat L. Domitium maxime, me habet proximum,

    id. Att. 1, 1, 3:

    proximos dentes eiciunt,

    Varr. R. R. 2, 7, 2:

    prima vulnera... Proxima,

    Ov. M. 3, 233:

    proximos illi tamen occupavit Pallas honores,

    Hor. C. 1, 12, 19: proximum est, ut, it follows that, remains that, the next point is: proximum est ergo, ut, opus fuerit classe necne quaeramus, we must next inquire, Cic. Fl. 12, 27:

    proximum est, ut doceam, deorum providentiā mundum administrari,

    id. N. D. 2, 29, 73.—Of value or quality, the next, most nearly approaching, most like or similar:

    id habendum est antiquissimum et deo proximum, quod est optimum,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    ficta voluptatis causā sint proxima veris,

    Hor. A. P. 338:

    proxima Phoebi Versibus ille facit,

    Verg. E. 7, 22.— Comp.:

    ut quorum abstinentiam interrupi, modum servem et quidem abstinentiae proximiorem,

    Sen. Ep. 108, 16.—
    3.
    In relationship, connection, or resemblance, the nearest, next, most nearly or closely related, next of kin, most like:

    AGNATVS PROXIMVS, Fragm. XII. Tabularum: hic illi genere est proximus,

    Ter. Ad. 4, 5, 17:

    proximus cognatione,

    Cic. Inv. 2, 49, 144:

    id des proximum,

    id. Leg. 2, 16, 40:

    proxima virtutibus vitia,

    Quint. 10, 2, 16:

    propinquitate,

    Nep. Ages. 1, 3:

    proximae necessitudines,

    Petr. 116.— Comp.: si quis proximior cognatus nasceretur, Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.— Subst.: proxĭmi, ōrum, m., one's nearest relatives, next of kin:

    injuriosi sunt in proximos,

    Cic. Off. 1, 14, 44; Caes. Fragm. ap. Gell. 5, 13, 6; Phaedr. 5, 1, 16:

    cum haec omnia cumulate tuis proximis plana fecero,

    i.e. to your friends, intimates, Cic. Verr. 2, 5, 64, § 165; id. Pis. 32, 79; Gell. 3, 8, 3.—
    b.
    In gen., one's neighbor, fellow-man:

    sive nostros status, sive proximorum ingenia contemplamur,

    Val. Max. 6, 9, 1; Quint. Decl. 2, 59:

    quis est mihi proximus?

    Aug. in Psa. 118; Serm. 8, 2; 90, 7 init.
    4.
    That is nearest at hand, i. e. apt, fit, suitable, convenient, easy (anteand post-class.):

    argumentum,

    App. Mag. p. 278:

    cum obvium proximumque esset dicere, etc.,

    Gell. 3, 14, 12: eamus ad me;

    ibi proximum est, ubi mutes,

    there is the fittest, most convenient place, Ter. Eun. 3, 5, 64.— Adv.: proxĭmē (proxume; comp. proximius, v. below, 2. c.), nearest, very near, next.
    1.
    Lit., of place, with dat. (not in Cic., rare in Livy):

    quam proxime potest hostium castris castra communit,

    Caes. B. C. 1, 72 fin.; Liv. 25, 14, 4.—With acc.:

    exercitum habere quam proxime hostem,

    Cic. Att. 6, 5, 3:

    proxime Pompeium sedebam,

    id. ib. 1, 14, 3:

    proxime Hispaniam Mauri sunt,

    Sall. J. 19, 4.—With ab:

    a Surā proxime est Philiscum oppidum Parthorum,

    Plin. 5, 26, 21, § 89:

    omnes tamen quam proxime alter ab altero debent habitare,

    Col. 1, 6, 8.—
    2.
    Trop.
    a.
    Of time, shortly before or after, last, next:

    civitates quae proxime bellum fecerant,

    Caes. B. G. 3, 29:

    Tito fratre suo censore, qui proximus ante me fuerat,

    Cic. Sen. 12, 42; id. Part. 39, 137; Plin. Ep. 4, 13, 3:

    cum proxime judices contrahentur,

    id. ib. 5, 7, 3.—With acc.:

    proxime abstinentiam sumendus est cibus exiguus,

    Cels. 3, 2:

    proxime solis occasum,

    Pall. 9, 8, 5.—
    b.
    Of order, rank, estimation, condition, etc., next to, next after, next:

    proxime et secundum deos homines hominibus maxime utiles esse possunt,

    Cic. Off. 2, 3, 1:

    me huic tuae virtuti proxime accedere,

    id. Fam. 11, 21, 4:

    proxime a nobilissimis viris,

    Vell. 2, 124, 4; id. 2, 127, 1:

    proxime valent cetera lauri genera,

    Plin. 23, 8, 80, § 158: utilissimum esse omphacium;

    proxime viride,

    id. 23, 4, 39, § 79.—With acc.: esse etiam debent proxime hos cari, qui, etc., Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13, 2:

    proxime morem Romanum,

    closely following the Roman method, Liv. 24, 48, 11:

    erat res minime certamini navali similis, proxime speciem muros oppugnantium navium,

    closely resembling, id. 30, 10.—In this sense also with atque:

    proxime atque ille aut aeque,

    nearly the same as he, Cic. Fam. 9, 13, 2.—
    c.
    Very closely, nicely, accurately:

    ut proxime utriusque differentiam signem,

    Quint. 6, 2, 20 Spald.; cf.:

    analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt,

    id. 1, 6, 3. — Comp.:

    nonne apertius, proximius, verius?

    Min. Fel. Oct. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > propiora

  • 16 proximi

    prŏpĭor, ĭus, gen. ōris, adj. comp., and proxĭmus, a, um, adj. sup. (v. below, II.) [from the obsol. propis; whence prope].
    I.
    Comp., nearer, nigher.
    A.
    Lit., of place:

    portus propior,

    Verg. A. 3, 530:

    tumulus,

    Liv. 22, 24:

    ut propior patriae sit fuga nostra,

    Ov. P. 1, 2, 130:

    domus,

    Sall. H. 2, 40 Dietsch:

    cum propior caliginis aër Ater init oculos,

    Lucr. 4, 338 (314).—With acc.:

    propior montem suos collocat,

    Sall. J. 49, 1:

    propior hostem,

    Hirt. B. G. 8, 9.—With ab:

    quisquis ab igne propior stetit,

    Sen. Ep. 74, 4.—With inf.:

    propior timeri,

    Stat. Th. 12, 223.— Neutr. plur, subst.: prŏpĭōra, um, places lying near:

    propiora fluminis,

    Tac. H. 5, 16:

    tenere,

    Verg. A. 5, 168.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, nearer, later, more recent:

    veniunt inde ad propiora,

    Cic. Tusc. 1, 48, 116:

    venio ad propiorem (epistulam),

    id. Att. 15, 3, 2:

    propior puero quam juveni,

    Vell. 2, 53, 1:

    septimus octavo jam propior annus,

    Hor. S. 2, 6, 40; id. C. 3, 15, 4:

    mors,

    Tib. 2, 3, 42:

    propiore aut longiore tempore aliquid facere,

    Dig. 23, 4, 17.—
    2.
    Of relationship, nearer, more nearly related; with dat.:

    quibus propior P. Quintio nemo est,

    Cic. Quint. 31, 97:

    ille gradu propior sanguinis,

    Ov. H. 3, 28; 16, 326; 20, 158:

    amicus,

    Hor. Ep. 1, 9, 5.—
    3.
    Of resemblance, more nearly resembling, more like (class.); with dat.:

    quae sceleri propiora sunt, quam religioni,

    Cic. Verr. 2, 4, 50, § 112:

    tauro,

    Verg. G. 3, 57:

    vero est propius,

    more probable, Liv. 4, 37; Ov. F. 4, 801; Tac. A. 13, 34; id. G. 45:

    scribere Sermoni propiora,

    Hor. S. 1, 4, 42.—With acc. (not in Cic.):

    propius est fidem,

    is more credible, Liv. 4, 17:

    quod tamen vitium propius virtutem erat,

    Sall. C. 11, 1.—
    4.
    Of relation or connection, nearer, more nearly related, affecting or concerning more nearly, of greater import, closer, more intimate:

    hunc priorem aequom'st me habere: tunica propior pallio est, proverbially,

    my shirt is nearer than my coat, Plaut. Trin. 5, 2, 30:

    propior societas eorum, qui ejusdem civitatis,

    Cic. Off. 3, 17, 69:

    sua sibi propiora pericula esse, quam mea,

    id. Sest. 18, 40:

    alium portum propiorem huic aetati videbamus,

    id. Att. 14, 19, 1:

    damnum propius medullis,

    Hor. Ep. 1, 10, 28:

    cura propior luctusque domesticus,

    Ov. M. 13, 578; id. P. 4, 9, 71:

    supplemento vel Latium propius esse,

    Liv. 8, 11:

    irae quam timori propiorem cernens,

    more inclined to anger than to fear, Tac. A. 16, 9: oderat Aenean propior Saturnia Turno, more inclined or attached to, Ov. Tr. 1, 2, 7.—Hence, adv.: prŏpĭus, more nearly, nearer, closer (class.).
    A.
    Lit.
    1.
    Absol.:

    propius accedamus,

    Ter. Ad. 3, 2, 11; Ov. M. 2, 41:

    res adspicere,

    Verg. A. 1, 526:

    propius spectare aliquid,

    Hor. Ep. 1, 1, 67;

    stare,

    id. A. P. 361.—
    2.
    With dat., nearer to: propius grammatico accessi, Cic. ap. Diom. p. 405 P. (not elsewhere in Cic.):

    propius Tiberi quam Thermopylis,

    Nep. Hann. 8, 3:

    propius stabulis armenta tenerent,

    Verg. G. 1, 355.—
    3.
    With acc.:

    ne propius se castra moveret,

    Caes. B. G. 4, 9:

    pars insulae, quae est propius solis occasum,

    id. ib. 4, 28: propius aliquem accedere, id. ib. 5, 36:

    propius urbem,

    Cic. Phil. 7, 9, 26:

    mare,

    Sall. J. 18, 9.—
    4.
    With ab:

    propius a terris,

    Cic. N. D. 1, 31, 87:

    antiquitas quo propius aberat ab ortu et divinā progenie, hoc melius ea cernebat,

    id. Tusc. 1, 12, 26:

    ab Urbe,

    Plin. 17, 25, 38, § 243.—
    B.
    Trop.:

    ut propius ad ea accedam, quae a te dicta sunt,

    Cic. Fin. 4, 10, 24; Sen. Ira, 3, 42, 4; Cic. Part. 36, 124:

    propius accedo: nego esse illa testimonia,

    id. Fl. 10, 23:

    a contumeliā quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi,

    Tac. H. 2, 76:

    nec quicquam propius est factum, quam ut illum persequeretur,

    he was within an ace of following him, Cic. Clu. 21, 59; so,

    propius nihil est factum, quam ut occideretur,

    id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15.
    II.
    Sup.: proxĭmus (PROXVMVS and PROXSVMEIS, Tab. Bant.; late comp. proximior, Sen. Ep. 108, 16; Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.; v. below, B. 2. and 3.; cf. in adv. 2. c.), a, um, adj., the nearest, next (class.).
    A.
    Lit., of place:

    proxima oppida,

    Caes. B. G. 3, 12:

    via,

    Lucr. 5, 103; cf.:

    via ad gloriam proxima et quasi compendiaria,

    Cic. Off. 2, 12, 43:

    ad proximum mare, dein Romam pergerent,

    Sall. J. 23, 2:

    in proximos collis discedunt,

    id. ib. 54, 10:

    proximum iter in Galliam,

    Caes. B. G. 1, 10:

    paries cum proximus ardet,

    Hor. Ep. 1, 18, 84:

    agri termini,

    id. C. 2, 18, 23:

    proximus vicinus,

    one's nearest neighbor, Plaut. Most. 3, 1, 138; Ter. Hec. 1, 2, 49; Cic. Att. 2, 14, 2; Dig. 50, 15, 4.—With dat.:

    Belgae proximi sunt Germanis,

    Caes. B. G. 1, 1: huic proximum inferiorem orbem tenet puroeis, Cic. N. D. 2, 20, 53:

    proxima Campano ponti villula,

    Hor. S. 1, 5, 45.—With acc. (not in Cic.):

    qui te proximus est,

    Plaut. Poen. 5, 3, 1:

    ager proximus finem Megalopolitarum,

    Liv. 35, 27:

    Crassus proximus mare Oceanum hiemarat,

    Caes. B. G. 3, 7, 2:

    qui proximi forte tribunal steterant,

    Liv. 8, 32, 12.—With ab, nearest to, next to:

    dactylus proximus a postremo,

    next before, Cic. Or. 64, 217:

    ut quisque proximus ab oppresso sit,

    Liv. 37, 25:

    proximus a dominā,

    Ov. A. A. 1, 139:

    proxima regio ab eā (urbe),

    Curt. 10, 5, 18. —Hence, as subst.,
    1.
    proxĭmus, i, m., a neighbor, a fellow-man, Val. Max. 6, 9 init.; Quint. Decl. 259.—As subst.,
    2.
    proxĭmum, i, n., the neighborhood, vicinity:

    vicinus e proximo,

    hard by, Plaut. Aul. 2, 4, 11:

    aquam hinc de proximo rogabo,

    from the house next door, id. Rud. 2, 3, 73:

    cum in proximo hic sit aegra,

    close by, next door, Ter. Hec. 3, 2, 6:

    huic locum in proximum conduxi,

    Cic. Fil. Fam. 16, 21, 4:

    per impluvium huc despexi in proximum,

    into our neighbor's, Plaut. Mil. 2, 3, 16.— Plur.:

    traicit in proxima continentis,

    Liv. 31, 46, 12.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, the next preceding or following, the previous, last, the next, the following, ensuing:

    quid proximā, quid superiore nocte egeris,

    Cic. Cat. 1, 1, 1:

    his proximis Nonis, cum in hortos Bruti venissemus,

    id. Lael. 2, 7:

    Gabinius quem proximis superioribus diebus acerrime oppugnasset,

    id. Fam. 1, 9, 20: se proximā nocte castra moturum, on the next, i.e. the following night, Caes. B. G. 1, 40 fin.; 2, 12; 3, 18; Liv. 2, 7, 1:

    proximo anno,

    Sall. J. 35, 2; Plin. 17, 23, 35, § 208:

    in proxumum annum (se) transtulit,

    Cic. Mil. 9, 24:

    proximo, altero, tertio, denique reliquis consecutis diebus,

    id. Phil. 1, 13, 32:

    bello tanto majore quam proximo conatu apparatum est,

    Liv. 4, 23, 6 Weissenb. ad loc.: IN DIEBVS V. PROXSVMEIS QVIBVS QVISQVE EORVM MAG (istratum) INIERIT, Tab. Bantin. lin. 14; so ib. lin. 12; Cic. Fam. 10, 26, 2; id. Att. 11, 11, 1:

    censor qui proximus ante me fuerat,

    id. Sen. 12, 42: die proximi, old abl. form for proximo, Cato ap. Gell. 10, 24, 10, and ap. Non. 153, 11; cf.:

    crastinus, pristinus, etc., but proximo a. d. VI. Kal. Octobr.,

    recently, last of all, Cic. Att. 18, 5.—
    2.
    In order of succession, rank, estimation, worth, etc., the next:

    summa necessitudo videtur esse honestatis: huic proxima incolumitatis: tertia ac levissima commoditatis,

    Cic. Inv. 2, 58, 173:

    observat L. Domitium maxime, me habet proximum,

    id. Att. 1, 1, 3:

    proximos dentes eiciunt,

    Varr. R. R. 2, 7, 2:

    prima vulnera... Proxima,

    Ov. M. 3, 233:

    proximos illi tamen occupavit Pallas honores,

    Hor. C. 1, 12, 19: proximum est, ut, it follows that, remains that, the next point is: proximum est ergo, ut, opus fuerit classe necne quaeramus, we must next inquire, Cic. Fl. 12, 27:

    proximum est, ut doceam, deorum providentiā mundum administrari,

    id. N. D. 2, 29, 73.—Of value or quality, the next, most nearly approaching, most like or similar:

    id habendum est antiquissimum et deo proximum, quod est optimum,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    ficta voluptatis causā sint proxima veris,

    Hor. A. P. 338:

    proxima Phoebi Versibus ille facit,

    Verg. E. 7, 22.— Comp.:

    ut quorum abstinentiam interrupi, modum servem et quidem abstinentiae proximiorem,

    Sen. Ep. 108, 16.—
    3.
    In relationship, connection, or resemblance, the nearest, next, most nearly or closely related, next of kin, most like:

    AGNATVS PROXIMVS, Fragm. XII. Tabularum: hic illi genere est proximus,

    Ter. Ad. 4, 5, 17:

    proximus cognatione,

    Cic. Inv. 2, 49, 144:

    id des proximum,

    id. Leg. 2, 16, 40:

    proxima virtutibus vitia,

    Quint. 10, 2, 16:

    propinquitate,

    Nep. Ages. 1, 3:

    proximae necessitudines,

    Petr. 116.— Comp.: si quis proximior cognatus nasceretur, Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.— Subst.: proxĭmi, ōrum, m., one's nearest relatives, next of kin:

    injuriosi sunt in proximos,

    Cic. Off. 1, 14, 44; Caes. Fragm. ap. Gell. 5, 13, 6; Phaedr. 5, 1, 16:

    cum haec omnia cumulate tuis proximis plana fecero,

    i.e. to your friends, intimates, Cic. Verr. 2, 5, 64, § 165; id. Pis. 32, 79; Gell. 3, 8, 3.—
    b.
    In gen., one's neighbor, fellow-man:

    sive nostros status, sive proximorum ingenia contemplamur,

    Val. Max. 6, 9, 1; Quint. Decl. 2, 59:

    quis est mihi proximus?

    Aug. in Psa. 118; Serm. 8, 2; 90, 7 init.
    4.
    That is nearest at hand, i. e. apt, fit, suitable, convenient, easy (anteand post-class.):

    argumentum,

    App. Mag. p. 278:

    cum obvium proximumque esset dicere, etc.,

    Gell. 3, 14, 12: eamus ad me;

    ibi proximum est, ubi mutes,

    there is the fittest, most convenient place, Ter. Eun. 3, 5, 64.— Adv.: proxĭmē (proxume; comp. proximius, v. below, 2. c.), nearest, very near, next.
    1.
    Lit., of place, with dat. (not in Cic., rare in Livy):

    quam proxime potest hostium castris castra communit,

    Caes. B. C. 1, 72 fin.; Liv. 25, 14, 4.—With acc.:

    exercitum habere quam proxime hostem,

    Cic. Att. 6, 5, 3:

    proxime Pompeium sedebam,

    id. ib. 1, 14, 3:

    proxime Hispaniam Mauri sunt,

    Sall. J. 19, 4.—With ab:

    a Surā proxime est Philiscum oppidum Parthorum,

    Plin. 5, 26, 21, § 89:

    omnes tamen quam proxime alter ab altero debent habitare,

    Col. 1, 6, 8.—
    2.
    Trop.
    a.
    Of time, shortly before or after, last, next:

    civitates quae proxime bellum fecerant,

    Caes. B. G. 3, 29:

    Tito fratre suo censore, qui proximus ante me fuerat,

    Cic. Sen. 12, 42; id. Part. 39, 137; Plin. Ep. 4, 13, 3:

    cum proxime judices contrahentur,

    id. ib. 5, 7, 3.—With acc.:

    proxime abstinentiam sumendus est cibus exiguus,

    Cels. 3, 2:

    proxime solis occasum,

    Pall. 9, 8, 5.—
    b.
    Of order, rank, estimation, condition, etc., next to, next after, next:

    proxime et secundum deos homines hominibus maxime utiles esse possunt,

    Cic. Off. 2, 3, 1:

    me huic tuae virtuti proxime accedere,

    id. Fam. 11, 21, 4:

    proxime a nobilissimis viris,

    Vell. 2, 124, 4; id. 2, 127, 1:

    proxime valent cetera lauri genera,

    Plin. 23, 8, 80, § 158: utilissimum esse omphacium;

    proxime viride,

    id. 23, 4, 39, § 79.—With acc.: esse etiam debent proxime hos cari, qui, etc., Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13, 2:

    proxime morem Romanum,

    closely following the Roman method, Liv. 24, 48, 11:

    erat res minime certamini navali similis, proxime speciem muros oppugnantium navium,

    closely resembling, id. 30, 10.—In this sense also with atque:

    proxime atque ille aut aeque,

    nearly the same as he, Cic. Fam. 9, 13, 2.—
    c.
    Very closely, nicely, accurately:

    ut proxime utriusque differentiam signem,

    Quint. 6, 2, 20 Spald.; cf.:

    analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt,

    id. 1, 6, 3. — Comp.:

    nonne apertius, proximius, verius?

    Min. Fel. Oct. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > proximi

  • 17 proximum

    prŏpĭor, ĭus, gen. ōris, adj. comp., and proxĭmus, a, um, adj. sup. (v. below, II.) [from the obsol. propis; whence prope].
    I.
    Comp., nearer, nigher.
    A.
    Lit., of place:

    portus propior,

    Verg. A. 3, 530:

    tumulus,

    Liv. 22, 24:

    ut propior patriae sit fuga nostra,

    Ov. P. 1, 2, 130:

    domus,

    Sall. H. 2, 40 Dietsch:

    cum propior caliginis aër Ater init oculos,

    Lucr. 4, 338 (314).—With acc.:

    propior montem suos collocat,

    Sall. J. 49, 1:

    propior hostem,

    Hirt. B. G. 8, 9.—With ab:

    quisquis ab igne propior stetit,

    Sen. Ep. 74, 4.—With inf.:

    propior timeri,

    Stat. Th. 12, 223.— Neutr. plur, subst.: prŏpĭōra, um, places lying near:

    propiora fluminis,

    Tac. H. 5, 16:

    tenere,

    Verg. A. 5, 168.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, nearer, later, more recent:

    veniunt inde ad propiora,

    Cic. Tusc. 1, 48, 116:

    venio ad propiorem (epistulam),

    id. Att. 15, 3, 2:

    propior puero quam juveni,

    Vell. 2, 53, 1:

    septimus octavo jam propior annus,

    Hor. S. 2, 6, 40; id. C. 3, 15, 4:

    mors,

    Tib. 2, 3, 42:

    propiore aut longiore tempore aliquid facere,

    Dig. 23, 4, 17.—
    2.
    Of relationship, nearer, more nearly related; with dat.:

    quibus propior P. Quintio nemo est,

    Cic. Quint. 31, 97:

    ille gradu propior sanguinis,

    Ov. H. 3, 28; 16, 326; 20, 158:

    amicus,

    Hor. Ep. 1, 9, 5.—
    3.
    Of resemblance, more nearly resembling, more like (class.); with dat.:

    quae sceleri propiora sunt, quam religioni,

    Cic. Verr. 2, 4, 50, § 112:

    tauro,

    Verg. G. 3, 57:

    vero est propius,

    more probable, Liv. 4, 37; Ov. F. 4, 801; Tac. A. 13, 34; id. G. 45:

    scribere Sermoni propiora,

    Hor. S. 1, 4, 42.—With acc. (not in Cic.):

    propius est fidem,

    is more credible, Liv. 4, 17:

    quod tamen vitium propius virtutem erat,

    Sall. C. 11, 1.—
    4.
    Of relation or connection, nearer, more nearly related, affecting or concerning more nearly, of greater import, closer, more intimate:

    hunc priorem aequom'st me habere: tunica propior pallio est, proverbially,

    my shirt is nearer than my coat, Plaut. Trin. 5, 2, 30:

    propior societas eorum, qui ejusdem civitatis,

    Cic. Off. 3, 17, 69:

    sua sibi propiora pericula esse, quam mea,

    id. Sest. 18, 40:

    alium portum propiorem huic aetati videbamus,

    id. Att. 14, 19, 1:

    damnum propius medullis,

    Hor. Ep. 1, 10, 28:

    cura propior luctusque domesticus,

    Ov. M. 13, 578; id. P. 4, 9, 71:

    supplemento vel Latium propius esse,

    Liv. 8, 11:

    irae quam timori propiorem cernens,

    more inclined to anger than to fear, Tac. A. 16, 9: oderat Aenean propior Saturnia Turno, more inclined or attached to, Ov. Tr. 1, 2, 7.—Hence, adv.: prŏpĭus, more nearly, nearer, closer (class.).
    A.
    Lit.
    1.
    Absol.:

    propius accedamus,

    Ter. Ad. 3, 2, 11; Ov. M. 2, 41:

    res adspicere,

    Verg. A. 1, 526:

    propius spectare aliquid,

    Hor. Ep. 1, 1, 67;

    stare,

    id. A. P. 361.—
    2.
    With dat., nearer to: propius grammatico accessi, Cic. ap. Diom. p. 405 P. (not elsewhere in Cic.):

    propius Tiberi quam Thermopylis,

    Nep. Hann. 8, 3:

    propius stabulis armenta tenerent,

    Verg. G. 1, 355.—
    3.
    With acc.:

    ne propius se castra moveret,

    Caes. B. G. 4, 9:

    pars insulae, quae est propius solis occasum,

    id. ib. 4, 28: propius aliquem accedere, id. ib. 5, 36:

    propius urbem,

    Cic. Phil. 7, 9, 26:

    mare,

    Sall. J. 18, 9.—
    4.
    With ab:

    propius a terris,

    Cic. N. D. 1, 31, 87:

    antiquitas quo propius aberat ab ortu et divinā progenie, hoc melius ea cernebat,

    id. Tusc. 1, 12, 26:

    ab Urbe,

    Plin. 17, 25, 38, § 243.—
    B.
    Trop.:

    ut propius ad ea accedam, quae a te dicta sunt,

    Cic. Fin. 4, 10, 24; Sen. Ira, 3, 42, 4; Cic. Part. 36, 124:

    propius accedo: nego esse illa testimonia,

    id. Fl. 10, 23:

    a contumeliā quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi,

    Tac. H. 2, 76:

    nec quicquam propius est factum, quam ut illum persequeretur,

    he was within an ace of following him, Cic. Clu. 21, 59; so,

    propius nihil est factum, quam ut occideretur,

    id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15.
    II.
    Sup.: proxĭmus (PROXVMVS and PROXSVMEIS, Tab. Bant.; late comp. proximior, Sen. Ep. 108, 16; Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.; v. below, B. 2. and 3.; cf. in adv. 2. c.), a, um, adj., the nearest, next (class.).
    A.
    Lit., of place:

    proxima oppida,

    Caes. B. G. 3, 12:

    via,

    Lucr. 5, 103; cf.:

    via ad gloriam proxima et quasi compendiaria,

    Cic. Off. 2, 12, 43:

    ad proximum mare, dein Romam pergerent,

    Sall. J. 23, 2:

    in proximos collis discedunt,

    id. ib. 54, 10:

    proximum iter in Galliam,

    Caes. B. G. 1, 10:

    paries cum proximus ardet,

    Hor. Ep. 1, 18, 84:

    agri termini,

    id. C. 2, 18, 23:

    proximus vicinus,

    one's nearest neighbor, Plaut. Most. 3, 1, 138; Ter. Hec. 1, 2, 49; Cic. Att. 2, 14, 2; Dig. 50, 15, 4.—With dat.:

    Belgae proximi sunt Germanis,

    Caes. B. G. 1, 1: huic proximum inferiorem orbem tenet puroeis, Cic. N. D. 2, 20, 53:

    proxima Campano ponti villula,

    Hor. S. 1, 5, 45.—With acc. (not in Cic.):

    qui te proximus est,

    Plaut. Poen. 5, 3, 1:

    ager proximus finem Megalopolitarum,

    Liv. 35, 27:

    Crassus proximus mare Oceanum hiemarat,

    Caes. B. G. 3, 7, 2:

    qui proximi forte tribunal steterant,

    Liv. 8, 32, 12.—With ab, nearest to, next to:

    dactylus proximus a postremo,

    next before, Cic. Or. 64, 217:

    ut quisque proximus ab oppresso sit,

    Liv. 37, 25:

    proximus a dominā,

    Ov. A. A. 1, 139:

    proxima regio ab eā (urbe),

    Curt. 10, 5, 18. —Hence, as subst.,
    1.
    proxĭmus, i, m., a neighbor, a fellow-man, Val. Max. 6, 9 init.; Quint. Decl. 259.—As subst.,
    2.
    proxĭmum, i, n., the neighborhood, vicinity:

    vicinus e proximo,

    hard by, Plaut. Aul. 2, 4, 11:

    aquam hinc de proximo rogabo,

    from the house next door, id. Rud. 2, 3, 73:

    cum in proximo hic sit aegra,

    close by, next door, Ter. Hec. 3, 2, 6:

    huic locum in proximum conduxi,

    Cic. Fil. Fam. 16, 21, 4:

    per impluvium huc despexi in proximum,

    into our neighbor's, Plaut. Mil. 2, 3, 16.— Plur.:

    traicit in proxima continentis,

    Liv. 31, 46, 12.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of time, the next preceding or following, the previous, last, the next, the following, ensuing:

    quid proximā, quid superiore nocte egeris,

    Cic. Cat. 1, 1, 1:

    his proximis Nonis, cum in hortos Bruti venissemus,

    id. Lael. 2, 7:

    Gabinius quem proximis superioribus diebus acerrime oppugnasset,

    id. Fam. 1, 9, 20: se proximā nocte castra moturum, on the next, i.e. the following night, Caes. B. G. 1, 40 fin.; 2, 12; 3, 18; Liv. 2, 7, 1:

    proximo anno,

    Sall. J. 35, 2; Plin. 17, 23, 35, § 208:

    in proxumum annum (se) transtulit,

    Cic. Mil. 9, 24:

    proximo, altero, tertio, denique reliquis consecutis diebus,

    id. Phil. 1, 13, 32:

    bello tanto majore quam proximo conatu apparatum est,

    Liv. 4, 23, 6 Weissenb. ad loc.: IN DIEBVS V. PROXSVMEIS QVIBVS QVISQVE EORVM MAG (istratum) INIERIT, Tab. Bantin. lin. 14; so ib. lin. 12; Cic. Fam. 10, 26, 2; id. Att. 11, 11, 1:

    censor qui proximus ante me fuerat,

    id. Sen. 12, 42: die proximi, old abl. form for proximo, Cato ap. Gell. 10, 24, 10, and ap. Non. 153, 11; cf.:

    crastinus, pristinus, etc., but proximo a. d. VI. Kal. Octobr.,

    recently, last of all, Cic. Att. 18, 5.—
    2.
    In order of succession, rank, estimation, worth, etc., the next:

    summa necessitudo videtur esse honestatis: huic proxima incolumitatis: tertia ac levissima commoditatis,

    Cic. Inv. 2, 58, 173:

    observat L. Domitium maxime, me habet proximum,

    id. Att. 1, 1, 3:

    proximos dentes eiciunt,

    Varr. R. R. 2, 7, 2:

    prima vulnera... Proxima,

    Ov. M. 3, 233:

    proximos illi tamen occupavit Pallas honores,

    Hor. C. 1, 12, 19: proximum est, ut, it follows that, remains that, the next point is: proximum est ergo, ut, opus fuerit classe necne quaeramus, we must next inquire, Cic. Fl. 12, 27:

    proximum est, ut doceam, deorum providentiā mundum administrari,

    id. N. D. 2, 29, 73.—Of value or quality, the next, most nearly approaching, most like or similar:

    id habendum est antiquissimum et deo proximum, quod est optimum,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    ficta voluptatis causā sint proxima veris,

    Hor. A. P. 338:

    proxima Phoebi Versibus ille facit,

    Verg. E. 7, 22.— Comp.:

    ut quorum abstinentiam interrupi, modum servem et quidem abstinentiae proximiorem,

    Sen. Ep. 108, 16.—
    3.
    In relationship, connection, or resemblance, the nearest, next, most nearly or closely related, next of kin, most like:

    AGNATVS PROXIMVS, Fragm. XII. Tabularum: hic illi genere est proximus,

    Ter. Ad. 4, 5, 17:

    proximus cognatione,

    Cic. Inv. 2, 49, 144:

    id des proximum,

    id. Leg. 2, 16, 40:

    proxima virtutibus vitia,

    Quint. 10, 2, 16:

    propinquitate,

    Nep. Ages. 1, 3:

    proximae necessitudines,

    Petr. 116.— Comp.: si quis proximior cognatus nasceretur, Ulp. ap. Prisc. p. 607 P.— Subst.: proxĭmi, ōrum, m., one's nearest relatives, next of kin:

    injuriosi sunt in proximos,

    Cic. Off. 1, 14, 44; Caes. Fragm. ap. Gell. 5, 13, 6; Phaedr. 5, 1, 16:

    cum haec omnia cumulate tuis proximis plana fecero,

    i.e. to your friends, intimates, Cic. Verr. 2, 5, 64, § 165; id. Pis. 32, 79; Gell. 3, 8, 3.—
    b.
    In gen., one's neighbor, fellow-man:

    sive nostros status, sive proximorum ingenia contemplamur,

    Val. Max. 6, 9, 1; Quint. Decl. 2, 59:

    quis est mihi proximus?

    Aug. in Psa. 118; Serm. 8, 2; 90, 7 init.
    4.
    That is nearest at hand, i. e. apt, fit, suitable, convenient, easy (anteand post-class.):

    argumentum,

    App. Mag. p. 278:

    cum obvium proximumque esset dicere, etc.,

    Gell. 3, 14, 12: eamus ad me;

    ibi proximum est, ubi mutes,

    there is the fittest, most convenient place, Ter. Eun. 3, 5, 64.— Adv.: proxĭmē (proxume; comp. proximius, v. below, 2. c.), nearest, very near, next.
    1.
    Lit., of place, with dat. (not in Cic., rare in Livy):

    quam proxime potest hostium castris castra communit,

    Caes. B. C. 1, 72 fin.; Liv. 25, 14, 4.—With acc.:

    exercitum habere quam proxime hostem,

    Cic. Att. 6, 5, 3:

    proxime Pompeium sedebam,

    id. ib. 1, 14, 3:

    proxime Hispaniam Mauri sunt,

    Sall. J. 19, 4.—With ab:

    a Surā proxime est Philiscum oppidum Parthorum,

    Plin. 5, 26, 21, § 89:

    omnes tamen quam proxime alter ab altero debent habitare,

    Col. 1, 6, 8.—
    2.
    Trop.
    a.
    Of time, shortly before or after, last, next:

    civitates quae proxime bellum fecerant,

    Caes. B. G. 3, 29:

    Tito fratre suo censore, qui proximus ante me fuerat,

    Cic. Sen. 12, 42; id. Part. 39, 137; Plin. Ep. 4, 13, 3:

    cum proxime judices contrahentur,

    id. ib. 5, 7, 3.—With acc.:

    proxime abstinentiam sumendus est cibus exiguus,

    Cels. 3, 2:

    proxime solis occasum,

    Pall. 9, 8, 5.—
    b.
    Of order, rank, estimation, condition, etc., next to, next after, next:

    proxime et secundum deos homines hominibus maxime utiles esse possunt,

    Cic. Off. 2, 3, 1:

    me huic tuae virtuti proxime accedere,

    id. Fam. 11, 21, 4:

    proxime a nobilissimis viris,

    Vell. 2, 124, 4; id. 2, 127, 1:

    proxime valent cetera lauri genera,

    Plin. 23, 8, 80, § 158: utilissimum esse omphacium;

    proxime viride,

    id. 23, 4, 39, § 79.—With acc.: esse etiam debent proxime hos cari, qui, etc., Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13, 2:

    proxime morem Romanum,

    closely following the Roman method, Liv. 24, 48, 11:

    erat res minime certamini navali similis, proxime speciem muros oppugnantium navium,

    closely resembling, id. 30, 10.—In this sense also with atque:

    proxime atque ille aut aeque,

    nearly the same as he, Cic. Fam. 9, 13, 2.—
    c.
    Very closely, nicely, accurately:

    ut proxime utriusque differentiam signem,

    Quint. 6, 2, 20 Spald.; cf.:

    analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt,

    id. 1, 6, 3. — Comp.:

    nonne apertius, proximius, verius?

    Min. Fel. Oct. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > proximum

  • 18 secerno

    sē-cerno, crēvi, crētum, 3 (old inf. secernier, Lucr. 3, 263), v. a.
    I.
    Lit., to put apart, to sunder, sever, separate (freq. and class.; not in Cæs.; cf.: sepono, sejungo, secludo); constr. with simple acc., or with ab aliquā re; less freq. ex aliquā re; poet. with abl.
    (α).
    With simple acc.:

    quae non animalia solum Corpora sejungunt, sed terras ac mare totum Secernunt,

    Lucr. 2, 729:

    seorsum partem utramque,

    id. 3, 637:

    arietes, quibus sis usurus ad feturam, bimestri tempore ante secernendum,

    Varr. R. R. 2, 2, 13 (cf. infra, b):

    stamen secernit harundo,

    Ov. M. 6, 55:

    sparsos sine ordine flores Secernunt calathis,

    separate in baskets, id. ib. 14, 267:

    nihil (praedae) in publicum secernendo augenti rem privatam militi favit,

    setting apart for the public treasury, Liv. 7, 16; cf.:

    Juppiter illa piae secrevit litora genti,

    hath set apart for the pious race, Hor. Epod. 16, 63:

    inde pares centum denos secrevit in orbes Romulus,

    separated, divided, Ov. F. 3, 127.—
    (β).
    With ab or (less freq.) with ex, and poet. with abl.:

    a terris altum secernere caelum,

    Lucr. 5, 446:

    ab aëre caelum,

    Ov. M. 1, 23:

    Europen ab Afro (medius liquor),

    Hor. C. 3, 3, 47:

    muro denique secernantur a nobis,

    Cic. Cat. 1, 13, 32:

    inermes ab armatis,

    Liv. 41, 3:

    militem a populo (in spectaculis),

    Suet. Aug. 44:

    se a bonis,

    Cic. Cat. 1, 13, 32; cf.:

    se ab Etruscis,

    Liv. 6, 10.—In the part. perf.:

    antequam incipiat admissura fieri, mares a feminis secretos habeant,

    Varr. R. R. 2, 1, 18 (cf. supra, a); so,

    saepta ab aliis,

    id. ib. 2, 2, 8:

    manus a nobis,

    Lucr. 2, 912; 3, 552:

    sphaera ab aethereā conjunctione,

    Cic. N. D. 2, 21, 55:

    sucus a reliquo cibo,

    id. ib. 2, 55, 137:

    bilis ab eo cibo,

    id. ib. al.:

    secreti ab aliis ad tribunos adducuntur,

    Liv. 6, 25; 25, 30:

    secretis alterius ab altero criminibus,

    id. 40, 8 fin.; 39, 10:

    se e grege imperatorum,

    id. 35, 14 fin.:

    unum e praetextatis compluribus,

    Suet. Aug. 94 med.:

    monile ex omni gazā,

    id. Galb. 18:

    me gelidum nemus Nympharumque leves chori Secernunt populo,

    separate, distinguish, Hor. C. 1, 1, 32.—
    II.
    Trop., to separate, disjoin, part, dissociate (syn.: internosco, distinguo).
    (α).
    With simple acc.:

    hosce ego homines excipio et secerno libenter,

    set apart, Cic. Cat. 4, 7, 15.—
    (β).
    With ab, or poet. with abl.: ut venustas et pulchritudo corporis secerni non potest a valetudine;

    sic, etc.,

    Cic. Off. 1, 27, 95:

    animum a corpore,

    id. Tusc. 1, 31, 75:

    tertium genus (laudationum) a praeceptis nostris,

    id. de Or. 2, 84, 341; cf.:

    ipsam pronuntiationem ab oratore,

    Quint. 1, 11, 17: dicendi facultatem a majore vitae laude, id. 2, 15, 2:

    sua a publicis consiliis,

    Liv. 4, 57:

    haec a probris ac sceleribus ejus,

    Suet. Ner. 19 et saep.:

    cur me a ceteris clarissimis viris in hoc officio secernas,

    Cic. Sull. 1, 3:

    publica privatis, sacra profanis,

    Hor. A. P. 397.—
    B.
    To distinguish, discern:

    blandum amicum a vero,

    Cic. Lael. 25, 95:

    non satis acute, quae sunt secernenda, distinguit,

    id. Top. 7, 31:

    nec natura potest justo secernere iniquum, Dividit ut bona diversis, fugienda petendis,

    Hor. S. 1, 3, 113:

    turpi honestum,

    id. ib. 1, 6, 63.—
    C.
    To set aside, reject:

    cum reus frugalissimum quemque secerneret,

    Cic. Att. 1, 16, 3:

    minus idoneos senatores,

    Suet. Vit. 2.—Hence, sēcrē-tus, a, um, P. a., severed, separated; hence, separate, apart (as an adj. not freq. till after the Aug. period; not in Cic.; syn.: sejunctus, seclusus).
    A.
    In gen.:

    ne ducem suum, neve secretum imperium propriave signa haberent, miscuit manipulos, etc.,

    Liv. 1, 52:

    electa (uva defertur) in secretam corbulam,

    Varr. R. R. 1, 54, 2:

    arva,

    Verg. A. 6, 478; Varr. L. L. 9, § 57 Müll.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of places or things pertaining to them, out of the way, retired, remote, lonely, solitary, secret (syn.:

    solus, remotus, arcanus): secreta petit loca, balnea vitat,

    Hor. A. P. 298:

    locus (opp. celeber),

    Quint. 11, 1, 47:

    montes,

    Ov. M. 11, 765:

    silva,

    id. ib. 7, 75:

    litora,

    id. ib. 12, 196:

    pars domus (the gynaeceum),

    id. ib. 2, 737; cf. in sup.:

    secretissimus locus (navis),

    Petr. 100, 6: vastum ubique silentium, secreti colles, solitary, i. e. abandoned, deserted by the enemy, = deserti, Tac. Agr. 38:

    iter (with semita),

    solitary, Hor. Ep. 1, 18, 103; cf.

    quies,

    Mart. 7, 32, 4.—Of persons and transactions, private, secret:

    invadit secretissimos tumultus,

    Sen. Ep. 91, 5:

    vacuis porticibus secretus agitat,

    Tac. A. 11, 21:

    est aliquis ex secretis studiis fructus,

    private studies, Quint. 2, 18, 4; so,

    studia (opp. forum),

    id. 12, 6, 4:

    disputationes,

    id. 12, 2, 7:

    contentio,

    Plin. Ep. 7, 9, 4 et saep. —Hence,
    b.
    Subst.: sēcrētum, i, n., retirement, solitude, secrecy; a solitude, solitary place, retreat (syn.: solitudo, secessus); sing.:

    cum stilus secreto gaudeat atque omnes arbitros reformidet,

    Quint. 10, 7, 16:

    secreti longi causā,

    Ov. H. 21, 21:

    altum abditumque secretum, Phn. Ep. 2, 17, 22: dulce,

    id. ib. 3, 1, 6; Quint. 10, 3, 30; 12, 5, 2; Tac. A. 4, 57; 14, 53; id. Agr. 39 fin.; Phaedr. 3, 10, 11; 4, 23, 6; Luc. 3, 314.— Plur.:

    se a vulgo et scaenā in secreta removere,

    Hor. S. 2, 1, 71:

    horrendaeque procul secreta Sibyllae,

    Verg. A. 6, 10; Ov. M. 1, 594; Tac. H. 3, 63; Quint. 1, 2, 18:

    dulcis secretorum comes (eloquentia),

    id. 1, 4, 5:

    cameli solitudines aut secreta certe petunt,

    Plin. 10, 63, 83, § 173.— Comp.:

    haec pars Suevorum in secretiora Germaniae porrigitur,

    into the more remote parts, Tac. G. 41. —
    (β).
    Absol.: in secreto, in a secret place, secretly:

    tempus in secreto lbi tereret,

    Liv. 26, 19, 5:

    reus in secreto agebatur,

    Curt. 10, 4, 29.—
    2.
    That is removed from acquaintance (cf. abditus), hidden, concealed, secret:

    secreta ducis pectora,

    Mart. 5, 5, 4:

    secretas advocat artes,

    Ov. M. 7, 138:

    ars,

    Petr. 3:

    litterae (with familiares),

    Quint. 1, 1, 29:

    carmina (the Sibylline odes),

    Luc. 1, 599:

    libidines,

    Tac. A. 1, 4 fin.:

    quaedam imperii pignora,

    Flor. 1, 2, 3.—With ab:

    nec quicquam secretum alter ab altero haberent,

    Liv. 39, 10, 1.— Comp.:

    libertus ex secretioribus ministeriis,

    Tac. Agr. 40:

    praemia (opp. publica largitio),

    id. H. 1, 24:

    aliud (nomen),

    Quint. 1, 4, 25:

    vitium stomachi,

    Mart. 3, 77, 9.— Poet. for the adv. secreto:

    tu (Anna) secreta pyram tecto interiore Erige,

    in secret, secretly, Verg. A. 4, 494; cf.:

    stridere secreta divisos aure susurros,

    secretly in each one's ear, Hor. S. 2, 8, 78.—Hence,
    b.
    Subst.: sēcrētum, i, n., something secret, secret conversation; a mystery, secret:

    secretum petenti non nisi adhibito filio dedit,

    Suet. Tib. 25 fin.; id. Calig. 23:

    illuc me persecutus secretum petit,

    a secret interview, Plin. Ep. 1, 5, 11:

    petito secreto futura aperit,

    Tac. H. 2, 4.— Piur.:

    crebra cum amicis secreta habere,

    Tac. A. 13, 18:

    animi secreta proferuntur,

    Plin. 14, 22, 28, § 141:

    nulla lex jubet amicorum secreta non eloqui,

    Sen. Ben. 5, 21, 1:

    omnium secreta rimari,

    Tac. A. 6, 3:

    horribile secretum,

    Petr. 21, 3; Tac. H. 1, 17 fin.; id. Agr. 25; Suet. Aug. 66:

    uxor omnis secreti capacissima,

    Plin. Ep. 1, 12, 7; Quint. 12, 9, 5 al.—Concr.:

    lucos ac nemora consecrant deorumque nominibus appellant secretum illud, quod solā reverentiā vident,

    that mysterious being, Tac. G. 9 fin.—Plur.:

    introitus, aperta, secreta velut in annales referebat,

    Tac. A. 4, 67; cf.:

    gens non astuta aperit adhuc secreta pectoris licentia joci,

    id. G. 22:

    oratio animi secreta detegit,

    Quint. 11, 1, 30; Tac. A. 1, 6; 4, 7 fin.; 6, 3; id. G. 19; Plin. Pan. 68, 6; Suet. Tib. 52; id. Oth. 3 et saep.—Concr.:

    (Minerva) hanc legem dederat, sua ne secreta viderent,

    i. e. the mysteries, Ov. M. 2, 556; 2, 749; cf.:

    secretiora quaedam,

    magic arts, Amm. 14, 6, 14:

    in secretis ejus reperti sunt duo libelli,

    among his private papers, Suet. Calig. 49.—
    3.
    Pregn., separate from what is common, i. e. uncommon, rare, recondite (perh. only in the two foll. passages of Quint.):

    (figurae) secretae et extra vulgarem usum positae, etc.,

    Quint. 9, 3, 5: interpretatio linguae secretioris, quas Graeci glôssas vocant, i. e. of the more uncommon words, id. 1, 1, 35 (for which:

    glossemata id est voces minus usitatas,

    id. 1, 8, 15).—
    4.
    In Lucr., of any thing separated from what belongs to it, i. e. wanting, deprived of, without something; with abl. or gen.:

    nec porro secreta cibo natura animantum Propagare genus possit (corresp. to sine imbribus),

    Lucr. 1, 194:

    (corpora) secreta teporis Sunt ac frigoris omnino calidique vaporis (corresp. to spoliata colore),

    id. 2, 843. —Hence, adv., in three forms: secreto (class.), secrete (post-class.), and secretim (late Lat. and very rare).
    * 1.
    (Acc. to A.) Apart, by itself, separately:

    de quibus (hortis) suo loco dicam secretius,

    Col. 11, 2, 25. —
    2.
    (Acc. to B. 2.) In secret, secretly; without witnesses; in private.
    (α).
    sēcrē-tō:

    mirum, quid solus secum secreto ille agat,

    Plaut. Am. 3, 2, 73:

    secreto illum adjutabo,

    id. Truc. 2, 7, 7:

    secreto hoc audi,

    Cic. Fam. 7, 25, 2:

    nescio quid secreto velle loqui te Aiebas mecum,

    Hor. S. 1, 9, 67:

    secreto te huc seduxi,

    Plaut. Aul. 2, 1, 14:

    facere,

    id. Bacch. 5, 2, 30; 5, 2, 35; Cic. Verr. 2, 4, 45, § 100; id. Att. 7, 8, 4; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4:

    secreto ab aliis,

    Liv. 3, 36:

    secreto agere cum aliquo,

    Caes. B. G. 1, 31, 1; Quint. 5, 13, 16; 9, 2, 79; Plin. Ep. 3, 20, 8; Curt. 7, 2, 13.—
    (β).
    sēcrētē, Tert. Or. 1 med.; id. Pall. 4 fin.
    b.
    Comp.:

    secretius emittitur inflatio,

    Sen. Q. N. 5, 4, 1. —
    (γ).
    sēcrētim, Amm. 29, 1, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > secerno

  • 19 secretum

    sē-cerno, crēvi, crētum, 3 (old inf. secernier, Lucr. 3, 263), v. a.
    I.
    Lit., to put apart, to sunder, sever, separate (freq. and class.; not in Cæs.; cf.: sepono, sejungo, secludo); constr. with simple acc., or with ab aliquā re; less freq. ex aliquā re; poet. with abl.
    (α).
    With simple acc.:

    quae non animalia solum Corpora sejungunt, sed terras ac mare totum Secernunt,

    Lucr. 2, 729:

    seorsum partem utramque,

    id. 3, 637:

    arietes, quibus sis usurus ad feturam, bimestri tempore ante secernendum,

    Varr. R. R. 2, 2, 13 (cf. infra, b):

    stamen secernit harundo,

    Ov. M. 6, 55:

    sparsos sine ordine flores Secernunt calathis,

    separate in baskets, id. ib. 14, 267:

    nihil (praedae) in publicum secernendo augenti rem privatam militi favit,

    setting apart for the public treasury, Liv. 7, 16; cf.:

    Juppiter illa piae secrevit litora genti,

    hath set apart for the pious race, Hor. Epod. 16, 63:

    inde pares centum denos secrevit in orbes Romulus,

    separated, divided, Ov. F. 3, 127.—
    (β).
    With ab or (less freq.) with ex, and poet. with abl.:

    a terris altum secernere caelum,

    Lucr. 5, 446:

    ab aëre caelum,

    Ov. M. 1, 23:

    Europen ab Afro (medius liquor),

    Hor. C. 3, 3, 47:

    muro denique secernantur a nobis,

    Cic. Cat. 1, 13, 32:

    inermes ab armatis,

    Liv. 41, 3:

    militem a populo (in spectaculis),

    Suet. Aug. 44:

    se a bonis,

    Cic. Cat. 1, 13, 32; cf.:

    se ab Etruscis,

    Liv. 6, 10.—In the part. perf.:

    antequam incipiat admissura fieri, mares a feminis secretos habeant,

    Varr. R. R. 2, 1, 18 (cf. supra, a); so,

    saepta ab aliis,

    id. ib. 2, 2, 8:

    manus a nobis,

    Lucr. 2, 912; 3, 552:

    sphaera ab aethereā conjunctione,

    Cic. N. D. 2, 21, 55:

    sucus a reliquo cibo,

    id. ib. 2, 55, 137:

    bilis ab eo cibo,

    id. ib. al.:

    secreti ab aliis ad tribunos adducuntur,

    Liv. 6, 25; 25, 30:

    secretis alterius ab altero criminibus,

    id. 40, 8 fin.; 39, 10:

    se e grege imperatorum,

    id. 35, 14 fin.:

    unum e praetextatis compluribus,

    Suet. Aug. 94 med.:

    monile ex omni gazā,

    id. Galb. 18:

    me gelidum nemus Nympharumque leves chori Secernunt populo,

    separate, distinguish, Hor. C. 1, 1, 32.—
    II.
    Trop., to separate, disjoin, part, dissociate (syn.: internosco, distinguo).
    (α).
    With simple acc.:

    hosce ego homines excipio et secerno libenter,

    set apart, Cic. Cat. 4, 7, 15.—
    (β).
    With ab, or poet. with abl.: ut venustas et pulchritudo corporis secerni non potest a valetudine;

    sic, etc.,

    Cic. Off. 1, 27, 95:

    animum a corpore,

    id. Tusc. 1, 31, 75:

    tertium genus (laudationum) a praeceptis nostris,

    id. de Or. 2, 84, 341; cf.:

    ipsam pronuntiationem ab oratore,

    Quint. 1, 11, 17: dicendi facultatem a majore vitae laude, id. 2, 15, 2:

    sua a publicis consiliis,

    Liv. 4, 57:

    haec a probris ac sceleribus ejus,

    Suet. Ner. 19 et saep.:

    cur me a ceteris clarissimis viris in hoc officio secernas,

    Cic. Sull. 1, 3:

    publica privatis, sacra profanis,

    Hor. A. P. 397.—
    B.
    To distinguish, discern:

    blandum amicum a vero,

    Cic. Lael. 25, 95:

    non satis acute, quae sunt secernenda, distinguit,

    id. Top. 7, 31:

    nec natura potest justo secernere iniquum, Dividit ut bona diversis, fugienda petendis,

    Hor. S. 1, 3, 113:

    turpi honestum,

    id. ib. 1, 6, 63.—
    C.
    To set aside, reject:

    cum reus frugalissimum quemque secerneret,

    Cic. Att. 1, 16, 3:

    minus idoneos senatores,

    Suet. Vit. 2.—Hence, sēcrē-tus, a, um, P. a., severed, separated; hence, separate, apart (as an adj. not freq. till after the Aug. period; not in Cic.; syn.: sejunctus, seclusus).
    A.
    In gen.:

    ne ducem suum, neve secretum imperium propriave signa haberent, miscuit manipulos, etc.,

    Liv. 1, 52:

    electa (uva defertur) in secretam corbulam,

    Varr. R. R. 1, 54, 2:

    arva,

    Verg. A. 6, 478; Varr. L. L. 9, § 57 Müll.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of places or things pertaining to them, out of the way, retired, remote, lonely, solitary, secret (syn.:

    solus, remotus, arcanus): secreta petit loca, balnea vitat,

    Hor. A. P. 298:

    locus (opp. celeber),

    Quint. 11, 1, 47:

    montes,

    Ov. M. 11, 765:

    silva,

    id. ib. 7, 75:

    litora,

    id. ib. 12, 196:

    pars domus (the gynaeceum),

    id. ib. 2, 737; cf. in sup.:

    secretissimus locus (navis),

    Petr. 100, 6: vastum ubique silentium, secreti colles, solitary, i. e. abandoned, deserted by the enemy, = deserti, Tac. Agr. 38:

    iter (with semita),

    solitary, Hor. Ep. 1, 18, 103; cf.

    quies,

    Mart. 7, 32, 4.—Of persons and transactions, private, secret:

    invadit secretissimos tumultus,

    Sen. Ep. 91, 5:

    vacuis porticibus secretus agitat,

    Tac. A. 11, 21:

    est aliquis ex secretis studiis fructus,

    private studies, Quint. 2, 18, 4; so,

    studia (opp. forum),

    id. 12, 6, 4:

    disputationes,

    id. 12, 2, 7:

    contentio,

    Plin. Ep. 7, 9, 4 et saep. —Hence,
    b.
    Subst.: sēcrētum, i, n., retirement, solitude, secrecy; a solitude, solitary place, retreat (syn.: solitudo, secessus); sing.:

    cum stilus secreto gaudeat atque omnes arbitros reformidet,

    Quint. 10, 7, 16:

    secreti longi causā,

    Ov. H. 21, 21:

    altum abditumque secretum, Phn. Ep. 2, 17, 22: dulce,

    id. ib. 3, 1, 6; Quint. 10, 3, 30; 12, 5, 2; Tac. A. 4, 57; 14, 53; id. Agr. 39 fin.; Phaedr. 3, 10, 11; 4, 23, 6; Luc. 3, 314.— Plur.:

    se a vulgo et scaenā in secreta removere,

    Hor. S. 2, 1, 71:

    horrendaeque procul secreta Sibyllae,

    Verg. A. 6, 10; Ov. M. 1, 594; Tac. H. 3, 63; Quint. 1, 2, 18:

    dulcis secretorum comes (eloquentia),

    id. 1, 4, 5:

    cameli solitudines aut secreta certe petunt,

    Plin. 10, 63, 83, § 173.— Comp.:

    haec pars Suevorum in secretiora Germaniae porrigitur,

    into the more remote parts, Tac. G. 41. —
    (β).
    Absol.: in secreto, in a secret place, secretly:

    tempus in secreto lbi tereret,

    Liv. 26, 19, 5:

    reus in secreto agebatur,

    Curt. 10, 4, 29.—
    2.
    That is removed from acquaintance (cf. abditus), hidden, concealed, secret:

    secreta ducis pectora,

    Mart. 5, 5, 4:

    secretas advocat artes,

    Ov. M. 7, 138:

    ars,

    Petr. 3:

    litterae (with familiares),

    Quint. 1, 1, 29:

    carmina (the Sibylline odes),

    Luc. 1, 599:

    libidines,

    Tac. A. 1, 4 fin.:

    quaedam imperii pignora,

    Flor. 1, 2, 3.—With ab:

    nec quicquam secretum alter ab altero haberent,

    Liv. 39, 10, 1.— Comp.:

    libertus ex secretioribus ministeriis,

    Tac. Agr. 40:

    praemia (opp. publica largitio),

    id. H. 1, 24:

    aliud (nomen),

    Quint. 1, 4, 25:

    vitium stomachi,

    Mart. 3, 77, 9.— Poet. for the adv. secreto:

    tu (Anna) secreta pyram tecto interiore Erige,

    in secret, secretly, Verg. A. 4, 494; cf.:

    stridere secreta divisos aure susurros,

    secretly in each one's ear, Hor. S. 2, 8, 78.—Hence,
    b.
    Subst.: sēcrētum, i, n., something secret, secret conversation; a mystery, secret:

    secretum petenti non nisi adhibito filio dedit,

    Suet. Tib. 25 fin.; id. Calig. 23:

    illuc me persecutus secretum petit,

    a secret interview, Plin. Ep. 1, 5, 11:

    petito secreto futura aperit,

    Tac. H. 2, 4.— Piur.:

    crebra cum amicis secreta habere,

    Tac. A. 13, 18:

    animi secreta proferuntur,

    Plin. 14, 22, 28, § 141:

    nulla lex jubet amicorum secreta non eloqui,

    Sen. Ben. 5, 21, 1:

    omnium secreta rimari,

    Tac. A. 6, 3:

    horribile secretum,

    Petr. 21, 3; Tac. H. 1, 17 fin.; id. Agr. 25; Suet. Aug. 66:

    uxor omnis secreti capacissima,

    Plin. Ep. 1, 12, 7; Quint. 12, 9, 5 al.—Concr.:

    lucos ac nemora consecrant deorumque nominibus appellant secretum illud, quod solā reverentiā vident,

    that mysterious being, Tac. G. 9 fin.—Plur.:

    introitus, aperta, secreta velut in annales referebat,

    Tac. A. 4, 67; cf.:

    gens non astuta aperit adhuc secreta pectoris licentia joci,

    id. G. 22:

    oratio animi secreta detegit,

    Quint. 11, 1, 30; Tac. A. 1, 6; 4, 7 fin.; 6, 3; id. G. 19; Plin. Pan. 68, 6; Suet. Tib. 52; id. Oth. 3 et saep.—Concr.:

    (Minerva) hanc legem dederat, sua ne secreta viderent,

    i. e. the mysteries, Ov. M. 2, 556; 2, 749; cf.:

    secretiora quaedam,

    magic arts, Amm. 14, 6, 14:

    in secretis ejus reperti sunt duo libelli,

    among his private papers, Suet. Calig. 49.—
    3.
    Pregn., separate from what is common, i. e. uncommon, rare, recondite (perh. only in the two foll. passages of Quint.):

    (figurae) secretae et extra vulgarem usum positae, etc.,

    Quint. 9, 3, 5: interpretatio linguae secretioris, quas Graeci glôssas vocant, i. e. of the more uncommon words, id. 1, 1, 35 (for which:

    glossemata id est voces minus usitatas,

    id. 1, 8, 15).—
    4.
    In Lucr., of any thing separated from what belongs to it, i. e. wanting, deprived of, without something; with abl. or gen.:

    nec porro secreta cibo natura animantum Propagare genus possit (corresp. to sine imbribus),

    Lucr. 1, 194:

    (corpora) secreta teporis Sunt ac frigoris omnino calidique vaporis (corresp. to spoliata colore),

    id. 2, 843. —Hence, adv., in three forms: secreto (class.), secrete (post-class.), and secretim (late Lat. and very rare).
    * 1.
    (Acc. to A.) Apart, by itself, separately:

    de quibus (hortis) suo loco dicam secretius,

    Col. 11, 2, 25. —
    2.
    (Acc. to B. 2.) In secret, secretly; without witnesses; in private.
    (α).
    sēcrē-tō:

    mirum, quid solus secum secreto ille agat,

    Plaut. Am. 3, 2, 73:

    secreto illum adjutabo,

    id. Truc. 2, 7, 7:

    secreto hoc audi,

    Cic. Fam. 7, 25, 2:

    nescio quid secreto velle loqui te Aiebas mecum,

    Hor. S. 1, 9, 67:

    secreto te huc seduxi,

    Plaut. Aul. 2, 1, 14:

    facere,

    id. Bacch. 5, 2, 30; 5, 2, 35; Cic. Verr. 2, 4, 45, § 100; id. Att. 7, 8, 4; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4:

    secreto ab aliis,

    Liv. 3, 36:

    secreto agere cum aliquo,

    Caes. B. G. 1, 31, 1; Quint. 5, 13, 16; 9, 2, 79; Plin. Ep. 3, 20, 8; Curt. 7, 2, 13.—
    (β).
    sēcrētē, Tert. Or. 1 med.; id. Pall. 4 fin.
    b.
    Comp.:

    secretius emittitur inflatio,

    Sen. Q. N. 5, 4, 1. —
    (γ).
    sēcrētim, Amm. 29, 1, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > secretum

  • 20 rectus

    rēctus, a, um, PAdi. (rego), geradegerichtet, d.i. in gerader (wagerechter od. senkrechter) Richtung, gerade, griech. ὀρθός (Ggstz. curvus, incurvatus, recurvatus, flexus, flexuosus, inclinatus u. dgl.), I) eig.: a) in wagerechter Richtung: ostium, die gerade auf die Straße führende, die Vordertür (Ggstz. posticum), Plaut.: via, platea, Komik.: iter r. et simplex (Ggstz. iter flexuosum), im Ohre, Cels.: recto itinere ad Iberum contendere, Caes.: recto itinere Romam ad consules et liberos fugere, Liv.; vgl. recto limite grassari, Ov., u. recto flumine alqm ducere, Verg.: rectā et expeditā via ire, Liv.: rectā viā ire ad etc., Komik.: ad me rectā rectam habet viam, Plaut.: huc rectus ex Africa cursus est, Liv.: saxa, quae rectis lineis suos ordines servant, Caes.: instructi rectā acie (Ggstz. inconditum agmen), Liv.: aes r., das gerade, geradlinige Erz (v. der Tuba), Iuven.: intestinum r., Mastdarm, Cels.: vena r. (Ggstz. v. transversa, curva), Cels.: recti oculi, gerader, unverwandter, ruhiger Blick, Cic. (vgl. oculus): u. so r. acies (Augen), Ov.: crus rectius, Hor.: cui rectior est coma, gerader, schlichter, ungelockter (Ggstz. crispulus), Sen. – iter non agit in rectum (geradeaus), sed in orbem curvat eundem, Ov. met. 2, 715. – b) v. senkrechter Richtung, gerade, senkrecht, aufrecht, arduae et rectae prope rupes, Liv.: rupes ita rectis saxis, ut etc., Liv.: rectis lineis in caelestem locum subvolare, Cic.: ita iacĕre talum, ut rectus assistat, Cic.: qui ita talus erit iactus, ut cadat rectus, Cic.: anguis longā trabe rectior exstat, Ov. – v. der Körperhaltung, -stellung, ut recta sint brachia, Quint.: caput r. (Ggstz. c. deiectum, supinum, in latus inclinatum), Quint.: quidam promptius recti, quidam resupinati, quidam etiam inclinati reddunt (urinam), Cels.: rectus insistit, rectus incedit, aufrecht, Cels. u. Capit.: u. so stans et rectus (Ggstz. humilis et ad terram more quadrupedum abiectus), Lact.: u. senectus, Iuven.: octo homines recti, gerade gewachsene, geradgliederige, schlanke, Catull.: u. so puella r., Hor.: servitia rectiora, Suet. – tunica recta, der nach alter Sitte mit senkrecht gezogenen Kettenfäden gewebte Rock, Plin. 8, 194: dass. vestis recta, Isid. orig. 19, 22, 18: Plur. subst., rectae, Fest. 277 (a), 8. – neutr. plur. subst., recta montium, steile Höhen (Ggstz. collium flexa u. porrecta camporum), Min. Fel. 17, 10. – c) v. Tone usw., nicht von der Tonleiter abweichend, weder steigend noch fallend, schlicht (Ggstz. inclinatus, flexus), sonus r. (Ggstz. inclinatio vocis), Quint. vox, Quint. – d) als gramm. t. t.: casus r., der nicht gebeugte K., der Nominativ (Ggstz. c. obliquus), Varro LL., Quint. u.a. Gramm.

    II) übtr.: 1) gerade, recht, aufrecht, rectā viā rem narrare ordine, ohne Umschweife, Ter.: rem rectā viā reputare, Ter.: rectam instas viam (bist auf dem r. Weg); ea res est, Plaut.: in rectam viam redire, Plaut.: rectissimam ad virtutem viam deligere, Quint. – rectum neutr. adv., geradeswegs, rectum ambula, Auct. inc. de mont. Sina et Sion 14. – quo vobis mentes rectae quae stare solebant antehac, aufrecht zu stehen, nicht zu wanken, Enn. – 2) übtr., v. allem, was nicht von der geraden Bahn, von der Regel usw. abweicht, a) in physischer u. intellektueller Hinsicht, α) regelrecht, regelmäßig, sachgemäß, gehörig, richtig, figura r., Prop.: cena recta u. subst. bl. recta, eine regelmäßige, ordentliche Mahlzeit (Ggstz. sportula), Suet. u. Mart.: r. et iustum proelium, Liv.: nomina r., sichere Schuldposten (Schuldner), Hor. – quotusquisque tam rectus auditor, quem etc., so ordentlicher, so gehörig-, richtig gebildeter, Plin. ep.: ebenso iudex r., Quint. – β) schlicht, einfach, natürlich, commentarii Caesaris, Cic.: simplex et r. dicendi genus, Quint.: u. so r. genus, Ggstz. figurae, Quint.: sermo rectus et secundum naturam enuntiatus, Quint.: oratio recta an ordine permutato, Quint.: orator rectus et sanus, Plin. ep. – in utroque genere (der Schauspieler- u. Ringergebärden) quae sunt recta et simplicia laudantur, Cic. – u. einfach, offen, aufrichtig, qui haec recta tantum et in nullos flexus recedentia tractaverit, Quint.: recta et vera loquere, Plaut. – γ) recht, richtig, fehlerflei (Ggstz. pravus, vitiosus), quod dici solet, domus recta est, ist ohne Fehler, ohne Makel, Suet. – consilia r., Ter.: iudicium r., Sen.: quae sint in artibus ac rationibus recta ac prava, Cic. – si quid novisti rectius istis, Hor. – erit haec quidem rectissima fortasse ratio, Quint. – rectum est m. Infin., uni medico rectius esse aegrum committere, quam multis, Cic.: protinus ergo adhibere curam rectius erit, Quint. 10, 3, 18. – neutr. subst., rectum pravumque, Cic.: rectum verumque, Quint. – v. Pers., mit Genet., beatus iudicii rectus, wer ein richtiges Urteil hat, Sen. de vit. beat. 6, 2. – b) in moralischer Hinsicht, α) gerade, rechtlich, ehrlich (Ggstz. pravus, perversus), consilia r. (Ggstz. prava c.), Liv.: ingenia r. (Ggstz. ing. perversa), Plin. ep.: conscientia r., Cic. – v. Pers., gerade, geradsinnig, gerade durchgehend, unentwegt, sich treu bleibend (vgl. Stürenb. u. Benecke Cic. Arch. 3), ex quibus unus L. Caesar firmus est et rectus, Cic.: u. so vir r., vir r. et sanctus, Plin. ep.: vir alioqui rectus, integer, quietus, Plin. ep.: praetor populi Roman irectissimus, Cic.: rectissimus iudex Plin. ep.: adversus impios rectissimus iudex (v. Gott), Lact. – β) recht, sittlich gut, pflichtgemäß, tugendhaft (Ggstz. pravus), im Neutrum subst., das Rechte, Gute, Tugendhafte, griech. ὀρθόν (Ggstz. pravum), si benefacta recte facta sunt, et nihil recto rectius, certe ne bono quidem melius quicquam inveniri potest, Cic.: neque quicquam nisi honestum et rectum alter ab altero postulabit, Cic.: sine lege fidem rectumque colebant, Ov.: recti praeceptio pravique depulsio, Cic. – rectum est, es gebührt sich, ist recht, ist pflichtgemäß, m. folg. Infin., Cic. de off. 1, 137 u. so non (nec) rectum est m. folg. Infin., Cic. de fin. 3, 71.

    lateinisch-deutsches > rectus

См. также в других словарях:

  • altèr — m. altèr m., altèro f. haltère …   Diccionari Personau e Evolutiu

  • un — Un, Vnus, Est le commencement du compte ou nombre, c est abbus de luy donner la lettre g, ung pour eviter l amphibolie du nombre sept qu on escrit ainsi vij, non plus qu on n escrit pas unge femme, car il vient de Vnus Latin, et est singulier, et …   Thresor de la langue françoyse

  • RYSVICUM i. e. RYSWYK — RYSVICUM, i. e. RYSWYK pagus celebris, et peramoenus Hollandiae, suburbanus Hagae Comitum, Potentissimi, Augustissimi, Felicissini, Serenissimi VILHELMI III. Magnae Britanniae Regis, Castro sumptuosissimo, magnificentissimo nobilitatus; in cuius… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Interdicta — Saltar a navegación, búsqueda Un interdictum es una orden del pretor. Puede estar dirigida a prohibir ciertos actos o hechos de carácter violento (vim fieri veto) o, por el contrario, a ordenar la realización de algún acto, tal como la exhibición …   Wikipedia Español

  • Easter — • Includes information on the feast and customs Catholic Encyclopedia. Kevin Knight. 2006. Easter     Easter     † …   Catholic encyclopedia

  • Interdictum — Para otros usos de este término, véase Interdicto. En derecho romano, el interdicto (en latín, sg. interdictum; pl. interdicta) es una orden decretada por el Pretor con el objetivo de preservar la seguridad y paz en las relaciones privadas,… …   Wikipedia Español

  • FOLIUM — ex Graeco φύλλον, florum arborumqueve velut coma est: de quorum natura, differentiis, mirabilibus, vide Plin. l. 16. c. 20. 21. 22. 23. et 24. Hîc quaedam de multiplici usu, quem hominibus praestant. Primos certe homines consutis foliis ficus… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PYLADES — I. PYLADES Pantominus celebris, primus saltationis Artem, a Tragoedia et Comoedia separatem in scenam Latinam introduxit, eamque ex tribus saltationibus compositam, Tragicâ, Comicâ et Satyricâ excoluit expolivitque, ac Italicam vocavit, quod… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • SCRIBONIANI Fratres — quodammodo aequales, nihil alter ab altero facientes, sed ut genere vitae, ita et electione vitae et facultatibus coniuncti: a Pactio Africano Neroni ad exitium monstrati. Vide. Tacit. Hist. l. 4. c. 41 …   Hofmann J. Lexicon universale

  • SECUBITUS — sacrarum causâ apud Veteres usitatus, inter alia memoratur Livio l. 39. c. 10. ubi de Aebutio et scorto nobili libertina Hispana Fecenia. Hoec amoris pignora cum essent, nec quicquam secretum alter ab altero haberent, per iocum adolescens vetat… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • aider — Aider, Iuuare, Adiuuare, Adiutare, Opitulari, Adiumento esse, Adiumentum dare, Adiumentum afferre, Adiumenta importare, Auxilium afferre, Adesse alicui, Auxilium portare, Opem ferre, siue afferre, Operam alicui dare, Operam praebere, Opem referre …   Thresor de la langue françoyse

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»